Kadınları Kadınlardan Dinlemek İsteyenler İçin Feminist Kadın Yazarlar
Son yıllarda artan kadına karşı yapılan fiziksel veya psikolojik şiddet olaylarının artması, kadınların öldürülmesiyle birlikte feminizm ülkemizde ve dünyanın pek çok yerinde bilinen ve günlük hayatta da sık sık duyduğumuz bir olgu olarak karşımıza çıkmaya başladı. Her yaştan her kesimden farklı eğitim düzeyinden farklı geleneklerden hatta farklı ülkelerden nerdeyse bütün kadınlar sistematik bir erkek şiddetine maruz kalmaktadır. Çıkarılan yasalar ise ya uygulanmıyor ya da çeşitli yasa açıkları kullanılarak kadın katilleri çok az cezalarla kurtuluyorlar.
Yaşanan bu ‘olaylara’ karşı ise kadınlar arasında daha organize ve daha güçlü bir mücadele devam ediyor. Kadınların bu denli çok öldürülmesi mi feminizmi görünür kıldı yoksa feminizm mi bu cinayetleri görünür kıldı bilemiyoruz. Şunu biliyoruz ki bu sayı ki kadınlar bir sayıdan ibaret değildir, gün geçtikçe azalmıyor. Kadınlar azalmasını da değil tamamen bitmesini istiyor.
Yaratılıştan Antik Yunan’a İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nden (Men’s Right) oy kullanım hakkına kadar tarihin birçok yerinde ve coğrafyasında kadınlar ‘ikinci cins’ olarak ifade edilmiştir. Bugün de durum farklı değildir. İnsan hakları açısından iyi denilebilecek, demokratik ülkelerde bile kadınlar hala ikincil konumdadır.
Bu yazımızda size feminist kadınların kitapları ile ilgili okuma önerilerinde bulunacağım. Kitapların bazısı kuramsal bazısı kurgusal ama konuyla ilgilenen herkesin beğenebileceği kitaplardır.
Mary Wollstonecraft
Feminist felsefenin önde gelen isimlerindendir. 18. yüzyılda yazdığı eserleri bugün hala okunmaktadır. Yaşadığı dönemde erkek egemenliğine karşı yaptıkları, yaşam tarzı, eserleri ile bir kadından beklenenin dışında hareket etmiştir. Wollstonecraft’ın evliliğinden bir kız çocuk da dünyaya getirmiştir. Kızı Mary Shelley Frankeştayn adlı yine bir başka ünlü feminist kitabın yazarıdır.
Mary Wollstonecraft’ın Türkçeye de çevrilen en bilinen eseri ‘Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi’dir. Kitabında, kadınların içine düşürüldükleri yozlaşmaları, kadınların eğitimi, ulusal eğitim ve aile gibi çeşitli konularla ilgili olarak görüşlerini ustaca ele almıştır.
Simone de Beauvoir
Beauvoir Fransa’da Sorbonne Üniversitesi’nde felsefe eğitimi almıştır. Bir süre felsefe öğretmenliği de yapan yazar daha sonra ölümüne kadar editörlük ve yazarlık yapmıştır. Beauvoir’un Türkçeye de çevrilen çok sayıda eseri bulunmaktadır. Beauvoir post-feminizmin kurucusu olarak bilinir.
Yazarın en bilinen yapıtlarının başında İkinci Cins gelmektedir. İkinci Cins üç kitaptan oluşmaktadır. Kadınların toplumun hemen her alanında ötekileştirilmesini ve ikincil sıraya yerleştirilmesini ele alır.
Virgina Woolf
1882’de Londra’da doğan Virginia Woolf romanlarında bilinç akışı tekniği kullanmış ve bu akımın en iyi örneklerini vermiştir.
Virginia Woolf’un ‘Kendine Ait Bir Oda’ isimli kitabında kadınlar düşünsel özgürlüklerinden ve tarih boyunca karşılaştıkları, yazmalarına engel olan toplumsal koşullardan bahseder.
Clarissa Pinkola Estes
Clarissa Pinkola Estes Amerikan yerlisi/ Meksikalı İspanyol bir yazardır. Psikoloji alanında eğitim almış ve post-travma alanında klinik olarak çalışmıştır. Estes yetiştiği kültür itibari ile mitlere ve halk hikayelerine aşinadır ve ilgilidir. Bu hikâyeleri ve kendi yazdığı yazıları şiirleri de kliniğinde danışanlarını tedavi ederken kullanmıştır. Yazar birçok alanda ödül almış başarılı bir yazardır.
Estes 1992 yılında yazdığı Kurtlarla Koşan Kadınlar kitabı ile bilinir. Kitabın orijinal kapağında söylediği gibi ‘okuma bilen herkesin okuması gereken’ bir kitaptır. Kitap yaklaşık üç yıl boyunca en çok satanlar listesinde kalmış ve 37 dile çevrilmiştir.
Margaret Atwood
Atwood Kanadalı daha çok kurgusal romanlarıyla bilinen bir feminist yazar. Yazar aynı zamanda şiir, çocuk kitapları ve kuramsal kitaplar da yazmaktadır. Yazar aynı zamanda birçok ödüle de sahip, başarılı bir yazardır.
Atwood’un en bilinen romanı Damızlık Kızın Öyküsüdür. Kadınların sadece çocuk doğuran varlıklar olarak görüldüğü ve bu şekilde sınırlandırıldığı bir feminist distopya anlatılır bize. Bu kitap 1985’te Handmaid’s Tale olarak sinemaya uyarlanmıştır. Günümüzde ise aynı isimle dizi olarak uyarlanmıştır.
Jane Austen
18. yüzyılda İngiltere’de yaşamıştır. Romanlarıyla bilinir. Yaşadığı dönemin şartlarını, kadınların yetiştiriliş biçimlerini konu aldığı, hep kadın başrolleri olan romanlar yazmıştır.
Bunlardan en bilineni Gurur ve Önyargıdır. Birçok kez filmlere konu olmuş romanda, yaşadığı dönemdeki kızların tersine evlenmek gibi bir hayali olmayan meraklı ve zeki bir genç kızı ve onun karakter dönüşümünü konu alır.
Gülnur Acar Savran
Türkiye’de feminist tartışmanın en önemli isimlerinden Savran İstanbul Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi gibi köklü üniversitelerde dersler vermiştir. Türkiye’de feminist faaliyet içinde çalışmalarını sürdürürken birçok dergide de yazdı. Savran kuramsal alanda yazdığı birçok kitabın yanı sıra yukarıda bahsi geçen İkinci Cins kitabını da Türkçeleştirmiştir.
Savran’ın en bilinen kitabı Beden, Emek, Tarih isimli kitabıdır. Ev içi emek, kamusal-özel alanda kadınların görünürlüğü, toplumsal cinsiyet gibi farklı konulardan oluşan kuramsal bir kitaptır. Hem kadın-emek tarihine bakmak için hem de başlangıç için bir kılavuz niteliğinde bir kitaptır.
Elena Ferrante
İtalya doğumlu ödüllü yazarın birçok romanı bulunmaktadır. Bu romanlar birçok dile çevrilmiş, filme çekilmiş ve seri olarak yayınlanmıştır. Ferrante’nin Yetişkinlerin Yalan Hayatı, Bir Yazarın Yolculuğu gibi kitapları ile birlikte Napoli Kitapları adını verdiği serisi ile bilinir.
Olay 1950lerde Napoli’de geçmektedir. Lenu ve Lila’nın çocukluklarından başlayarak içinde bulundukları yoksulluğa ailelere ve ataerkiye karşı omuz omuza verdikleri mücadele anlatılmaktadır. İki arkadaşın birbirine olan bağlılığı ve Lenu’nun karakter analizleri, kullandığı yalın dil oldukça etkileyicidir.
Burada kısa da olsa bir başlangıç noktası oluşturmak istedim. Tüm olumsuzluklara rağmen burada yer veremediğimiz birçok harika kadın yazar var. Duygu Asena, Emily Dickinson, Gülten Akın, Füruğ Ferruhzad, Harper Lee, Ursula K. Le Guin, J. K. Rowling, Mine Söğüt, Aysel Özakın, Sevgi Soysal, Agathe Cristie ve daha birçokları.
Zengin ve özgün anlatımları, anlatılmamışı, kadın olmayı ve bu eşitsizlikler içinde var olma, bir ses olabilme şansını elde etmiş bir sürü yetenekli kadın.
İyi Okumalar.
Sibel Güney
Proje Yönetim Okulu Blog Yazarı
Görsel: Yaren Yakut
