Torpil maalesef hayatımızın gerçeklerinden biri! Mutlaka çevrenizde torpil yaptırarak hak etmediği halde iş bulan insanlar, iş yerinde yükselenler vardır ve sizin torpiliniz yoksa yetkinlikleriniz olsa bile geride kalıyor olabilirsiniz. Özellikle kamu kurumları, üniversitelerde ve yerel yönetimlerde her gün torpil haberleri ile karşılaşıyoruz. Hatta torpilin bir tık ötesi Nepotizm (akraba kayırma) olayları da özellikle akademide sık sık karşımızı çıkıyor. Peki bu durumdan şikayet etmek yerine neler yapabiliriz? Bu yazıyı okurken bile büyük ihtimalle kendinizi yel değirmenleri ile savaşan Don Kişot gibi hissedebilirsiniz :)
Durumu Kabullenin
Toplumda yerleşik düzenle ilgili birçok eleştiriniz olabilir ama değiştiremeyeceğiniz bir durumla ilgili şikayet etmek, motivasyonunuzu kaybetmek işinize yaramayacaktır. Torpil, nepotizm ve referans toplumsal düzenle yerleşmiş kalıplar ve tek başınıza bu durumla mücadele etmek size kısa vadede pek bir şey kazandırmaz. Referans terimi bu durumda en masumu :) Referans genelde sizi tanıyan ve sizinle çalışan kişilerin (genelde yöneticilerinizin) sizi önermesidir. Torpil ve nepotizm ise hak etmediğiniz bir işe veya mevkiye başka kişiler aracılığıyla getirilmenizdir. Öncelikle kendinizi tanıyın ve size gerçekten referans olabilecek ( üniversitede öğretim görevlisi dayınız veya şirket müdürü komşunuz olmasın) kişileri listeleyin. Üniversitede yakın çalışma içerisinde bulunduğunuz hocanız, iş yerinizdeki yöneticiniz, sivil toplum kuruluşlarında birlikte çalıştığınız dernek başkanları ve yönetici (bakın burası çokomelli) size iyi bir referans olabilir. Torpiliniz olmadığını varsayarsak kaliteli referanslar sizi bir adım öne taşıyabilir.
Kamu Yerine Özel Sektörü Tercih Edin
Kamu sektöründe bir sınava girip başarılı olduktan sonra mülakata çağrıldıysanız çevrenizden duyacağınız ilk şey ” Torpilin var mı?” sorusudur. Ne yazık ki mülakata giriyorsanız ve torpiliniz ( kibarca referansınız ) yoksa şansınız gerçekten az. Ancak özel sektörde bu durum tam tersidir. Özel sektör kar odaklı, kamu sektörü ise süreklilik odaklıdır. Kamuda iş bir şekilde yürür felsefesi işlerken, özel sektörde iş en iyi şekilde yürümeli felsefesi vardır. Bu sebeple iyi bir üniversite okumuşsanız, sivil toplum kuruluşlarında gönüllü olup ekip çalışmasına yatkınsanız, yabancı diliniz ve ofis becerileriniz yüksekse özel sektör size bu kişi bana katma değer yaratır gözüyle bakabilir. Kamuda çalışma hedefiniz varsa ve torpiliniz yoksa hedefiniz B kadroları da olabilir çünkü B kadroları puanlar üzerinden merkezi atama yapılmaktadır. Kpss A kadroları ise gerçekten şampiyonlar ligi gibi :)
Özgeçmişinizi Kaliteli Hazırlayın
Özgeçmiş hazırlama konusunda çok sıkıntı var, biz de kurum olarak stajyer başvurularında görüyoruz, aşırı kötü özgeçmişler geliyor. İşin daha da kötüsü, aslında özgeçmişini kötü hazırlayanların beceri ve yetenek konusunda üst seviyede olmaları. Ne kadar donanımlı ve başarılı olursanız olun işveren sizin özgeçmişinizi incelemedikten sonra pek bir anlamı yok. Genel geçer bir cv hazırlayıp aynı kalıpla her firmaya yollamaktansa firmalara özel cv hazırlayın. Eğer başvurunuzu e-mail yoluyla yapıyorsanız, e-mail içeriğini yazarken biraz itinalı olun. Konu olmadan gelen mailler, sadece ek olarak cv konulan içeriğine hiçbir şey yazılmayan e-postalar direk firmalar tarafından siliniyor. E- mail yazma konusunda aşağıda bulunan videomuzu izleyebilirsiniz.
Yurt Dışı Fırsatlarını Değerlendirin
Yurt dışı eğitim ve iş başvurularında torpilinizin olması önemli değil ama referansınız olması başarı şansınızı arttıracaktır. İyi bir not ortalaması, üst düzey yabancı dil bilgisi ve ekstra becerileriniz size yurt dışının kapılarını açabilir. Batıya doğru gittikçe torpil, nepotizm ve referans gibi konular daha az önemseniyor, doğuya doğru gittikçe maalesef kültürel olarak kayırmacılık ve adam tutma artıyor. Torpiliniz yoksa kariyerinizi yurt dışında sürdürmek akıllı bir seçim olabilir.
Yurt Dışına Çıkış ve Yerleşme Yolları
Girişimcilik Fırsatlarını Değerlendirin
Kendi işinin patronu olmak :) Hayalinizdeki girişimi hayata geçirip başarılı olmak size bağlı, bunun için herhangi birinden torpil bulmanıza gerek yok. Hem devlet hem de özel sektörde birçok girişimci desteği de mevcut. Girişimciliğin süreç ve başarıya ulaşma konusunda zorlu bir yol olduğunu da akıldan çıkarmamak gerekli. İyi bir iş planınız olmadan girişimcilik macerasına atılmayın.
Becerilerinizi ve Bilgilerinizi Arttırın
21. yüzyıl teknolojinin gelişmesiyle beraber çalışanlara birçok alanda uzmanlık ve yetkinlik kazandıran bir dönem! Tamam torpiliniz yok, Kabul! Birçok arkadaşınız torpille hak etmediği işlere girdi, Kabul! Ancak biraz da öz eleştiri yapmamız gerekmiyor mu? Yabancı diliniz iyi mi, Office programlarını verimli kullanıyor musunuz, alanınızla ilgili bilgisayar programlarını iyi kullanıyor musunuz, ekip çalışmasına yatkın mısınız? Peki soruyu bir de şöyle soralım, tüm adayların eşit şansa sahip olduğu bir işe alım sürecinde özelliklerimle ön plana çıkıp işi alırım diyor musunuz? Bu sorulara cevabınız hayırsa sızlanmayı bırakıp hemen harekete geçmeniz gerekiyor. Tam donanımlı bir hale gelin ki şikayet ettiğiniz konularda size bahane bulunmasın.
Farklı Olun
Hayalinizdeki işe kavuştunuz, hatta zamanla yükseldiniz ve yönetici oldunuz, önünüzde 2 seçenek olacak; bu sistemin parçası olmak veya farklı olarak sisteme çomak sokmak :) Siz mevki sahibi olduğunuzda tanıdıklarınızı kayırıp hak etmeyen kişileri işe alırsanız, sizin diğerlerinden ne farkınız kalacak? Liyakata önem veren biri olursanız belki de çarpan etkisiyle birçok kişinin mutlu olmasını sağlayabilirsiniz. Ben tek başıma liyakata önem versem ne olur ki demeyin lütfen :)
Umarım tüm hak eden kişiler hayalindeki işe kavuşurlar…
Gökhan Turgut Ünal
Proje Yönetimi Okulu Koordinatörü
