Özellikle günümüzde stres artık hayatımızın olmazsa olmazı haline geldi. Dikkatimizi bu kadar dağıtan şeyi nasıl kendimizden uzaklaştırabiliriz? Stresimizi nasıl aza indirip, kaybettiğimiz odağımızı geri kazanabiliriz? Gelin bu soruların cevabını hep beraber bulalım.
Stresli Olduğumuzda Neden Dikkatimiz Dağılır?
Bir kere stresi deneyimlediğnizde, bu ister bir kaplan tarafından tarafından kovalanmak ister iş arkadaşınızın söylediği rahatsız edici bir yorum olsun, zihninizde bir zincirleme reaksiyon meydana gelir. Harvard Tıp Fakültesi, bunu ayrıntılı olarak ortaya koyuyor ancak önemli olan bir duygunun savaş ya da kaç tepkisini nasıl tetikleyebileceğini anlamaktır.
Değişim, beynin duyguların işlenmesiyle sorumlu olan bölgesi amigdalada başlar. Daha sonra amigdala beynin komuta merkezi olan hipotalamusa bağlanır. Buradan hipotalamus, sinir sistemleri boyunca stres sinyallerini yayar.
Sinir sistemi, vücudu kaç ya da savaş tepkisine hazırlar. Göz bebekleri görüş açısını genişletmek için büyür. Sindirim yavaşlar. Nabız ve kalp atışı hızı artar bu da titremeye sebep olur. Zihin, sürekli tehdit arayışı içinde olduğundan çok hızlı çalışır.
Hayatta kalma durumunda, bu değişiklikler bizi hayatta tutar. Ancak iş yerinde, bu değişimler biraz zararlı olabilirler.
Odaklanma Neden İş Hayatının Anahtarıdır?
İş stres doludur. Eğer işte stres olduğunuzda nasıl odaklanmanız gerektiğini çözemediyseniz, zorlanacaksınızdır. Odaklanmanın gerekli olduğu stresli çalışma durumları şunlardır:
Müşteriyle İletişim
Müşteriyle konuştuğunuz zaman odaklanmanız gerekir. Ancak müşretiyle olan iletişim gergin ya da düşmancaysa sizi olduğunuz andan uzaklaştırabilir. Bu yüzden kurumların çoğu toplumsallık bilinci üzerine yoğunlaşır. Aynı takımda olma bilinci, zihnin odaklanmasına izin veren bir rahatlık hissi yaratır.
Satış Görüşmeleri
Müşreti toplantıları gibi satış görüşmeleri stres dolu olabilir. Masanın her iki tarafında olan insanlar, kendilerini en iyi pozisyona getirmek için çabalarlar. Kazan-kazan stratejisine odaklanmak, herkes için işleri kolaylaştırır. Belki bir kişi, diğer tarafa anlaşmayı yerine getirmesi için, daha fazla zaman tanımak için fiyatı düşürür.
Ürün Geliştirme
Ürünler, piyasaya çıktığında mükemmel olmalıdır. Bu da ekibe stres yüklemek demektir. Mühendisler, sıkıntılar kökünden çözmelidirler. Tasarımcıların, tasarımın herkes için çok iyi çalıştığından emin olmaları gerekir. Eğer stresli olduklarında nasıl odaklanacaklarını bilmiyorlarsa, detaylara dikkat etmekte zorlanacaklardır.
İş Analizi
Şirketin bir sonraki adamını hesaplamak streslidir. Pekçok insanların geçim kaynakları tehlikeye girebilir. Rakipler kendi stratejilerini de sır olarak saklıyorlar. Hata yapmadan verileri kırmak, yoğun bir odak gerektirir.
Müşteri Hizmetleri
Nerdeyse her üç insandan ikisi, müşteri hizmetlerinin alışverişin en stresli tarafı olarak bulduklarını söylüyor. Ancak bu stres ikiye ayrılıyor. Servis elemanları, herkes için uygun olan şekilde durumu kurtarmak için baskı hissediyorlar. Eğer stres durumunda nasıl odaklanacaklarını bilmezlerse, müşteriyi sakinleştirmek ve çözüm bulmak konusunda sorun yaşayacaklardır. İşteki rolünüz ne olursa olsun, stres olacağınız çok fazla şey var. Ancak aynı zamanda odak noktanızı bulmanız için bazı kolay çözümler de mevcut.
Stresliyken Nasıl Odaklanılır?
Eğer, stresliyken nasıl odaklanmanız gerektiğinden emin değilseniz, bu konuda endişelenmeyin. Aşağıdaki yöntemlerin çoğu için fazla paranızın ya da zamanınız olmasına gerek yok.
1-Aynı Anda Birden Fazla Şeyle Uğraşmayın
Her ne kadar bazı insanlar çoklu görevde iyi olduklarına yemin etseler de, bilim tam tersini söylüyor. İnsan zihni, tek seferde tek bir şeyle ilgilenmek üzere yaratılmıştır. Çoklu görev insanı genellikle ‚bağlam değiştirme‘ de denilen, vites değiştirmeye zorlar.
Zihin yeni bir içeriğe geçtiği her an, bir gecikme süreci yaşanır. Bu süreç boyunca zihnin herhangi bir şeye odaklanması imkansızdır çünkü beyin kendini yeniden yönlendirmenin tam ortasındadır. Bu yönünü kaybetme hissi, kişiyi ilk etapta çoklu görevlere sürükleyen stres durumunu arttırabilir.
2-Meditasyon
Meditasyon, çoklu görevin tam tersi olarak düşünülebilir. Meditasyon, zihninizi bulunduğunuz anı derinlemesine keşfetmeye zorlar, diğer bir deyişle önünüzdeki göreve sizi hemen bağlar.
Meditasyon, dikkati arttırmak ve stresi azaltmak için yüzyıllardır yapılıyor. Ücretsiz, herhangi bir yerde yapılabilir ve neredeyse hiç öğrenme eğrisi yok. Meditasyon yapmak için;
Rahat bir yere oturun ya da uzanın.
Deneyimli meditasyoncular her yerde meditasyon yapabilirler. Ama geri kalanımız için havalimanı gibi halka açık yerlerde yapmak zorlayıcı olabilir. Rahat bir yatak ya da sandalye bulun ve etrafınızdaki dikkat dağıtıcı unsurları minimize edin.
Nefesinize odaklanın.
Kontrol etmeye çalışmayın. Yalnızca şunun farkında olun: Nefesiniz yavaş ve istikralı mı yoksa hızlı ve inişli çıkışlı mı? Nefesinizi dinlediğinizde, nefesiniz kendiliğinden sakinleşecektir.
Dikkatlice dinleyin.
Meditasyon yapmanın bir diğer yolu da sadece tek bir duyuyu seçip, bunun üzerine yoğunlaşmaktır. Yakalayabildiğiniz her sesi duymaya çalışın. Duyduğunuz hangi ses en sessiz ve en az farkedilebilen bunu düşünün.
3-Kafeini Azaltın
Kahve ve çay geçici bir süreliğine dikkatinizi arttırmanıza yardım edebilir ancak halihazırda stres altındaysanız kafein iyi bir çözüm değildir. Azaltmaya çalışın ve stres seviyenizin nasıl tepki verdiğine bakın.
Kafein bir uyarıcıdır yani kaç ya da savaş tepkinizle bağlantılıdır. Zaten bu durumdaysanız, odaklanma sorununuzun çözümü rahatlamaktır.
4-Takviyeler Deneyin
Stresli olduğunuzda odaklanmanıza yardım edebilecek pek çok bitki çayları ve ek gıdalar bulunuyor. Örneğin kannabidiol, kaygı ve stres için popüler çözümlerden biridir. Sarı papatya ve lavanta çayları da aynı zamanda sağlıklı, ucuz bitkisel ilaçlardır.
Gevşeyiciler odaklanmayı zorlaştırmıyor mu? Savaş ya da kaç durumunda olan kişiler için hayır. Biraz sakinleştirici bir etki uzun bir yol katedebilirler.
5-Yürüyüşe Çıkın
Bazen stresliyken odağınızı geri kazanmanın en iyi yolu, kısa bir ara vermektir. Eğer masanızın başında ara vermek size zor geliyorsa neden yürüyüşe çıkmıyorsunuz?
Dışarı yürümek kadar zihni canlandıran başka bir şey yoktur. Bu meditasyon taktiklerinden birini ya da daha fazlasını deneme fırsatını yakalayın: Nefesinize ya da çevrenizdeki doğal seslere dikkatinizi verin.
6-Arkadaşınızla Arayı Kapatın
İnsan sosyal bir hayvandır. Odaklanma-geri getirme süreci için harika olan bir diğer fikir ise arkadaşınızı aramaktır. Konuşurken zevk aldığınız sürece kim olduğu da önemli değildir.
Karşınızdaki kişiyi dinlemeye çalışın. Kendinizi, sonra ne söyleyeceğinizle ilgili düşünmek yerine tepki vermeye bırakın. Anda yaşamak, stresi azaltmak ve odağınızı tekrar bulmanız için harika bir yoldur.
7-Sesli Bir Şeyler Okuyun
Düzeltme taktiklerinden birisi de sesli okuma yapmaktır. Sebebi de bir şeyleri sessiz okurken zihindeki boşlukların doldurulmasının kolay olmasıdır.
İster kendi içeriğinizi düzeltin, ister başkasının işini düzenlemeyi teklif edin. Bunu odaklanma eğitimi olarak düşünün. Hata buduğunuz her an stres olmayın. Aksine, fark ettiğimiz için memnun olun, çünkü bu olumlu duygu odaklanmayla bağlantılıdır.
8-Pomodoro Tekniğini Deneyin
Pomodoro tekniğiyle çalışmak, kendinizle anlaşma yapmak demektir. Eğer sıkı bir şekilde 25 dakika tamamen odağınızla çalışırsanız, 5 dakika ara verin.
Vaktinden önce kendinize görevler belirleyin ve bir zamanlayıcı ayarlayın. Zamanlayıcınız çaldığında da bu sefer dinlenme zamanı için başka bir tane ayarlayın. Molalarınızla beraber iş zamanınızı kabullenmek için elinizden gelenin en iyisini yapın.
9-Pozitif Olun
Stres seviyenizi azaltmanın küçük ama en etkili yollarından biri de düşünce yapınızı değiştirmenizdir. Eğer her şeyi korkunç ve stres dolu görürseniz öyle olur. Eğer kendinize dört elle sarılacağınızı ve bunun üstesinden geleceğinizi söylerseniz, gerçekten de başarırsınız.
Kendinize iltifat etmeye çalışın. Büyük bir iltifat olmasına gerek yok ancak gerçekçi olmalı. Küçük bir tatmin duygusu, görevinize yeniden dönmeniz için size özgüven verebilir.
10-Yardım Alın
Eğer ne yaparsanız yapın stresinizi azaltamıyor ya da odağınızı geliştiremiyorsanız, yardım almanın vakti gelmiş demektir. Kaygı, ciddi bir tıbbi durumdur ve işinizden evliliğinize kadar sizi etkileyebilir.
Doktorunuzla konuşmalar yaparak başlayın. Doktorunuz, yaşam tarzınızı değiştirmeyi, ilaç kullanmayı önerebilir ve eğer gerekli görürse size bir uzman tavsiye edebilir. Eğer bunun için henüz hazır değilseniz, telefondan yardım almak daha kolay olabilir. İnternetten telefon üzerinden psikolojik yardım alabileceğiniz özel doktorları araştırabilirsiniz.
Son Düşünceler
Stres hayatımızın olmazsa olmazıdır ve ondan tamamen kurtulmak neredeyse imkansızdır. Ancak stresi en az seviyede tutmak bizim elimizde. Yukarıda belirttiğimiz basit birkaç yöntemle stresinizi kontrol altında tutabilirsiniz. Stresin, sizin hayatınızı ele geçirmesine izin vermeyin. Umarım tavsiyelerimiz stresinizi azaltmanıza ve kaybettiğiniz odağınızı geri kazanmanıza yardımcı olur.
Sıla Polat
Proje Yönetimi Okulu Blog Yazarı
Kaynak: John Hall, 10 Ways To Find Your Focus When You’re Stressed Out, https://www.lifehack.org/865529/how-to-focus-when-stressed, (E.T. 30.06.2020)
