Stratejik Plan
İş dünyasında artan rekabet ve değişim; şirketlerde, kamu kurumlarında ve Sivil Toplum Kuruluşlarında (STK) yönetim organlarını ve icra kurullarını uzun dönemli stratejik öngörüler ve hedefler koymaya itmektedir. Bu hedefler kısa dönemli ve uzun dönemli olarak planlanmakta ve mevcut duruma kıyaslanarak öngörülerle oluşturulmaktadır. Stratejik plan çerçevesinde kurum düzeyinde güçlü ve zayıf yanları ile fırsatlar ve tehditler araştırılarak (SWOT Analizi) ayni anda ulusal ve uluslararası boyutta politik, ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmeler gündeme getirilmektedir. (PEST Analizi)Bu yolla kurumlar mevcut durumda tespit ettiği zayıf yönlerini → güçlü yönlere, tehditleri→ fırsata çevirme stratejisi oluşturmaktadır.
Stratejik Plan Aşamaları:
Stratejik Planlama ana eksen 2 temelde incelenebilir.
- Mevcut Durum Analizi
- Geleceğin Tasarım
Mevcut Durum Analizi:
Mevcut durum analizi çerçevesinde gerçekleştirilecek çalışmalar; birim görev ve sorumluklarının belirlenmesi, koordinasyon açısından görevlendirme sınırlandırmalarının gerçekleştirilmesi, paydaş analizi, iç çevre analizi, dış çevre analizi, swot analizi ve GZFT/TFZG Matris analizleridir.
- Birim görev ve sorumluluklarının belirlenmesi: Bu kapsamda birim görev ve sorumlulukları belirlenerek kuruluş amacı ve faaliyetler alanları açıklanır. Bu sayede her birim ve kademede özel olarak planlama çalışması yapılır. Ayrıca birimlerin diğer birimlerle görev çakışması ve ortak alanları göz önünde bulundurularak proje ve hedeflerde sorumlu kişi ve organizasyonlar somut olarak gösterilir.
- Paydaş Analizi: Stratejik plan çerçevesinde paydaşlar belirlenerek paydaşların görüşleri ve önerileri alınır. İç paydaşlar (çalışan ve yöneticiler) kadar dış paydaşlar da (kurumu dışarıdan olumlu ve olumsuz etkileyen ) önem taşımaktadır.
- İç Çevre Analizi: Kurumun; birim yapısı, teknoloji altyapısı, kurum kültürü, fiziksel kaynaklar ve mali yapısının incelendiği bölümdür. Fiziksel kaynaklar başlığı altında envanter ve taşınır/taşınmaz mal dökümünün çalışmasının yapılması stratejik planda gerçekleşecek mal alım planlarına temel oluşturacaktır.
- Dış Çevre Analizi: Stratejik plan hazırlanması esnasında fırsatlar ve tehditlerin belirlendiği aşamadır. Dış çevre analizi gerçekleştirilirken kurumun vizyonu ve misyonu doğrultusunda ilgili olduğu konular ulusal ve uluslararası gelişmeler ele alınarak değerlendirilir. İncelemede; bölgesel kalkınma raporları ve ulusal raporların incelenmesi de stratejik planın ulusal ve bölgesel düzeyde uygulanabilirliğini arttırmaktadır.
Geleceğin Tasarımı:
- Misyon: Kurumun neden ortaya çıktığı ve var olma sebebinin açıklandığı bölümdür.Örnek; Ziraat Bankası Yatırım Ofisi – Müşteri ihtiyaç ve beklentilerini en iyi şekilde anlayarak, onlara en doğru kanaldan en uygun çözüm ve değer önerilerini sunan, yaygın şube ağı ve alternatif dağıtım kanalları ile geniş ürün ve hizmet yelpazesini toplumun her kesimine en hızlı ve en etkin şekilde ulaştıran, etik değerlerinin ve sosyal sorumluluğunun bilincinde olarak dünya standartlarında sürdürülebilir karlılık ve verimlilikle faaliyet gösteren, müşteri memnuniyetini her şeyden üstün tutan bir banka olmaktır.
- Vizyon: Kısaca “Geleceğin Fotoğrafı” olarak da adlandırılabilir. Mevcut durumdan yola çıkarak geleceğin planlanması ve stratejilerin ortaya konulmasıdır.Örnek; Ziraat Bankası – Türkiye’de ve dünyanın her yerinde yaygın, güvenilir ve aynı kalitede hizmet sunan, herkesin ve her kesimin bankası olan, müşteri ve insan kaynağını en değerli aktifi olarak kabul eden, köklü geçmişine yakışır şekilde sürekli olarak fark ve değer yaratan, rakiplerinin örnek aldığı, her aşamada bir bankadan daha fazlasını vaat eden, evrensel, saygın ve piyasa değeri yüksek, lider banka olmaktır.
- Temel Değerler: Vizyon ve misyonu gerçekleştirmek amacıyla kurum kültürü çerçevesinde oluşan, kurumun ortak paydada buluşup başarıya ulaşmasını sağlayan değerlerdir.
- Strateji: Kurumun iç ve dış etkenler temelinde stratejisini belirleyerek amaç ve hedeflerini belirlediği aşamadır.
- Performans Göstergesi: Sayısal ve açık verilere dayanarak faaliyetlerin stratejiler doğrultusunda sonuç göstergelerine dayandırılmasıdır. Sayısal verilerin ve sonuçların geçmiş deneyimlere ve benzer çalışmalara paralel olarak gösterilmesi performansın doğru bir şekilde yansıtılmasında yararlı olacaktır.
- Performans Ölçütleri: Girdi ölçütleri, çıktı ölçütleri, getiri ölçütleri, etkinlik ölçütleri ve kalite ölçütleri temelinde sınıflandırılır.
İş Planı Hazırlamada Dikkat Edilecek Hususlar
Stratejik Plan Hazırlamada Dikkat Edilecek Hususlar:
- Stratejik plan çalışmaları öncesi kurumun tüm birimlerinin ve ilgililerin katılacağı Stratejik Plan Paydaş Toplantısı gerçekleştirilmesi, kurumdaki tüm verilerin elde edilmesi açısından yararlı olacaktır.
- Plan çalışmalarına başlamadan önce kurum hizmet sektöründe ise hizmet verdiği kişilerle, ticari bir kurum ise müşterilere uygulayacağı memnuniyet anketi – görüş bildirimi – geri bildirimi gibi uygulanması ile sağlıklı hizmet verilerine ulaşarak planlama yapılabilir.
- Durum analizi gerçekleştirilirken mevut durum hem iç personel tarafından hem de mümkünse bağımsız bir iç denetçi tarafından incelenmelidir. Bağımsız denetçinin raporu tarafsızlık ve dış gözle bakmak açısından faydalı olacaktır.
- Stratejik plan çalışmaları çerçevesinde gerçekleştirilmesi planlanan hedef ve projelerin ekonomik ve sosyal boyutu belirlenirken, bütçe çalışması gerçekleştirilirken kurumun hem kendi geçmiş proje bütçeleri hem de benzer proje tecrübeleri referans alınmalıdır.
- Kurumun vizyon ve misyon metnini yazmak stratejik planın alt yapısını oluşturur. Gerçekçi ve sağlam temellere oturtulmuş vizyon ve misyon metnine paralel olarak hedefler daha gerçekçi belirlenir.
- Üst yönetim ve alt yönetimin stratejik plan çalışmaları paralel gitmeli ve ast-üst arasında koordineli bir çalışma yürütülmelidir.
Gökhan Turgut Ünal
Proje Yönetimi Okulu Koordinatörü
