Meslektaşlarına göre Steve Jobs’un başarısının kaynağı onun muhteşem problem çözme becerisiydi. Bu yüzden günümüzde şirketlerin problem çözebilen kişiler araması şaşırtıcı değil. Proje yönetiminde problem çözümü için şu beş adım oldukça yararlı olacaktır: tanımlama, açıklama, inceleme, harekete geçme ve sonuç çıkarma.
1. Problemi TANIMLA
Özetle bir problemi çözebilmek bu noktada başlar: problemin özünü tanımlayabilmek ve sonrasında harekete geçmek.
Bazı zorlu durumlarda kişiler duygusal davranarak sadece önlerindeki engelleri ve sıkıntıları görür. Ancak iyi problem çözen kişiler bu problemli durumların köküne inerek gerçekten ne yapması gerektiğine ulaşır. Durumun çok kötü olduğunu, kontrol dışına çıktığını veya geri dönülemez olduğunu düşünmek hiçbir işe yaramaz. Problemin ana nedenini belirginleştirmek bu noktada çok önemlidir. Albert Einstein’ın şu sözüne bakalım: “Deneysel veya matematiksel bir yetenek olan problem kurma, çoğu zaman çözümünden daha önemlidir.”
Problem çözmede öğrenilmesi gereken en önemli şeylerden biri her duruma tanımlayabilir bir gözle bakabilmektir. Örnek vermek gerekirse Al-Farabi Kazak Milli Üniversitesinde okuyan bir öğrenci sürdürülebilir şehir gelişimi alanında yurt dışı eğitimine başvurusunu hazırlarken misafir edecek olan Hong Kong Politeknik Üniversitesi, başvuru yapan öğrencilerden kendi şehirlerindeki bir sorunu bularak çözüm geliştirmelerini istedi. Öğrenciler beyin fırtınası yaparken sadece nelerin iyi işlemediği kısmına takıldılar ve sadece bu kötü tarafları konuştular. Aslında yapmaları gereken şey bu problemlerin nedenini bir paragrafta açıklamaktı.
2. Problemin ana nedenlerini AÇIKLA
Problem çözme becerisini öğrenmede bir sonraki adım, probleme neden olan sorunları daha küçük ve ayrıntılı parçalara yani daha kolay çözülebilir parçalara ayırmaktır.
Yeteneği hem psikolojik hem de yönetimsel olarak gelişmek en önemli adımdır. Problemleri çözen kişi tırmanması zor sanki bir canavar gibi olan dağda, tepeye ulaştıracak küçük yollar keşfetmeye alışmak zorundadır. Çözülmesi imkânsız gibi görünen büyük zorlukları küçük parçalara ayırarak hedefe ulaştıracak bu adımları atmak çok önemlidir.
Gözünüzü korkutan bir problemi çözmeniz istendiğinde büyük problemi parçalara ayırarak bir tablo hazırlayın. Bu tabloda her parçanın derinine inin, açıklayın. Çözüm bulmanın kolaylaştığını göreceksiniz.
3. Olası çözümleri İNCELE
Sanki asıl sorundan uzaklaşıyormuş hissini verdiği için olası çözümler bulmak en şaşırtıcı adımdır. Soruna neden olan parçaları çözümün parçalarına dönüştürmek başarılı bir çözüm sürecinin anahtarıdır.
Şunun farkına varılmalıdır ki çözümlerin getireceği riskler önceden bilinemez fakat tahmin edilebilir. Bu adımı daha etkili bir şekilde uygulamak için problem çözüm ağacı kullanarak bu çözümlere daha yaratıcı bir bakış açısıyla bakmak gerekir. Problemin her küçük nedeni için birkaç tane çözüm üretilmelidir. Bu adımın en önemli kısmı ise bulunan her çözüm arasında bir bağ kurmak ve asıl çözümü güçlendirmektir.
4. HAREKETE GEÇ
Bu maddeleri adım adım uyguladıktan sonra harekete geçmek problem çözmede son dokunuş olacaktır. Problemin nedenlerini bulup çözümler geliştirmek konusunda ne kadar iyi olunursa olunsun tüm bunların başarıya ulaşması harekete geçmeye bağlıdır. Anlattığımız problem çözüm sürecinde tüm adımları bir bütün haline getirip değerlendirmek çok önemlidir.
5. ÇIKARIM
Artık sona gelindiğinde ve problem çözüldüğünde kişilerin hazırladıkları tabloya tekrar bakması gerekir. Geriye dönüp çözüm sürecinde düzeltilmesi gereken yerler varsa düzenlenmelidir. Ayrıca tüm bu süreci değerlendirip üzerine düşünmek bir sonraki çalışmalarda daha yaratıcı fikirler üretmeye yardımcı olacaktır.
Şura Çan
Proje Yönetimi Okulu Blog Yazarı
