Hiç bir başkasını dinlediğiniz için kaçınılması muhtemel bir hata yaptınız mı? Hepimiz yaptık. Hatta büyük şirketler bile zaman zaman işleri berbat edebilirler.
Facebook Home’un dikkat çekici masalına bakın. Nisan 2013’te başlatılan Facebook Home, bir kullanıcının telefonunun “görünümünü ve şeklini” değiştirecek bir uygulama olarak fatura edildi. Özellikle, kullanıcının varsayılan telefon ekranını bir Facebook sarmalayıcıya dönüştüren bir uygulama olarak tasarlandı. Bu, kullanıcıların bir uygulamaya giriş yapmadan herhangi bir zamanda Facebook ile etkileşimde bulunabileceği fikriydi. Ne yazık ki, bu uygulamanın yaratıcıları Android telefonların, Facebook ekibinin göz ardı ettiği klasörleri, widget’ları ve diğer bileşenleri yoğun şekilde kullandığını fark etmemişti.
Gerçekten şaşırtıcı bir olaydı. Facebook ekibini Androidlerde de çalışan bir uygulama oluşturmak için gerekli teknik bilgiye sahip olacağını düşünerek bağışlayıcı olabilirsiniz. Yine de bir teoriye göre ekip onların tanımıyla, felaket bir şey yaptı ve bu çok utanç vericiydi. Ekiptekilerin hepsi kişisel olarak iPhone’ları kullandıkları için, Android’in değil, iOS’un bulunduğu cihazlar için neyin çalışacağına odaklandılar. Algıları yalnızca bir yönde eğilmişti; bir başka deyişle birçok müşterinin ihtiyaçlarını göz ardı ettiler.
Geribildirim almak her zaman eğlenceli değildir, ancak hayati önem taşımaktadır.
Facebook Home felaketini ne önleyebilirdi? İki şey bütün farkı yaratırdı. Birincisi, iOS ve Android sistemleri arasında yapılan düzenli testler sorunları tespit etmiş olurdu. İkincisi, Facebook, uygulamayı geliştirirken müşterilerinin geribildirimini toplamalıydı.
Bununla birlikte, insanlar genellikle doğuştan eleştirilerden nefret ederler. Yanılmış olmayı sevmiyoruz ve eleştiri yapıcı olsa bile bunu kişisel bir saldırı olarak görebiliriz. Aslında, eleştiri korkumuz, dış güçleri ve diğer insanları hatalarımıza bağlamamıza neden olabilir. Başka bir deyişle, dışsal dayandırmalar yapıyoruz. Yaptığımız hatalarla yüzleşmek yerine, başka insanların yaptığı hataları ve kontrolümüz dışında gelişen olayları esas alarak şansımızı suçluyoruz.
Bazı durumlarda, insanlar dış görüşlere o kadar kapalı olurlar ki, artık başkasının bakış açısını gözetemezler. Bu genellikle bir dereceye kadar başarı elde etmiş ve bunun sonucunda aşırı güvene sahip olmuş olan liderlerin başına gelir. Onların güçleri, onların görüşleri ve kararlarıyla hemfikir olmayanları susturmak veya işten kovmak demektir. Başkalarının geri bildirimlerini ve ekiptekilerin eleştirilerini reddederler. Bu tuzağa Hubris Tuzağı denir. Etkin liderlik için en büyük, en tehlikeli engel olabilir.
Eleştiriden kaçmanın bedeli
Öz imajını haklı birisi olarak korumak istedikleri için eleştirileri önleyen biri, kişisel ve mesleki gelişimlerini engelleyebilir. Kişisel sorumluluğu inkâr edip bunun yerine başarısızlıklarımız için dış faktörleri suçladığımızda, kendimizi kandırmaya başlıyoruz. Başarının kendi ellerinizde olduğunu düşünmüyorsanız, projelerinizi başarıyla tamamlamak için gereken çabayı göstermeye çok hevesli olmayacaksınız.
Eleştiri ve geribildirim istemiyorsanız, ürününüz veya hizmetiniz arıza riskine girer. Ürün yüksek kalitede olsa bile kimse satın almak istemiyorsa asla karlı olmaz. Yeni bir ürün geliştirmek için aylar ya da yıllar harcayıp, yalnızca kitleniz olmadığı için başarısız olduğunuzu görmek mümkündür. Sonuçlar felaket olabilir.
Facebook Home’u bir örnek olarak alın. Başlangıçta, Facebook iki yıllık abonelik için 99 ABD Doları tutarında bir kullanıcı talep etmeyi planlamıştı, ancak talebin yetersiz olması nedeniyle bu fiyat, piyasaya sürülmesinin ardından birkaç hafta içinde yalnızca 0,99 ABD doları oldu. Şirket ayrıca şirketlerini yeniden yapılandırmak zorunda kaldı. Kısacası, Facebook Home ekibi şirkete önemli miktarda para ve emek harcatan bir hata yaptı.
Bir uzman gibi eleştiri alın
Gerçekten başarılı insanlar eleştirileri kişisel bir saldırı olmadan ele almayı nasıl biliyorlar. Onların kendilerine güvenleri, başkalarından gelen geribildirimleri değerlendirmekte rahat hissetmek ve üzerinde hareket edip etmemek konusunda karar vermek demektir. Bunu tek bir olumsuz deneyim veya başarısızlık varsayımı tuzağına düşmeden yapıyorlar. Bu da kendilerini telafi etmenin ötesinde oldukları anlamına gelir.
Olumsuz geribildirimleri tahmin etmeye alışın
Hayatınızda her zaman işinizi veya yaklaşımınızı beğenmeyen biri olacaktır. Herkesin eleştiriye maruz kaldığı ve eleştirilebildiği aynı zamanda benlik saygısını koruduğu fikrine ne kadar çabuk alışırsanız, o kadar mutlu olacaksınız. Başarısız olabilirsiniz, kendinize şimdi ya da daha sonra yapabileceğiniz yanlışlar için izin verin.
Egonuzun kontrol altında tutulması zordur, ancak bir eleştiri veya geribildirime objektif bir bakışla yaklaşmak uzun vadede size fayda sağlayacaktır. Sonuçta kendinizi veya işinizi geliştirmeye nereden başlayacağınızı nasıl bileceksiniz? Düşünerseniz eleştiri yararlıdır çünkü size uygulanabilir noktalar sağlar. Örneğin, “Çok iyi yaptınız!”, “Sunuşunuz iyiydi, ancak konuşma sesiniz biraz fazla yüksekti”den daha az yardımcıdır.
Hızlıca geribildirim alın
Çalışmalarınıza ve fikirlerinize en kısa sürede geribildirim almayı amaçlamalısınız. Ne kadar hızlı geribildirim alırsanız, işleri mümkün olduğunca çabuk halledersiniz! Facebook Home ekibi geribildirim aldı, ancak ürün piyasaya sürüldükten sonra. Fakat bunun için çok geçti. Müşterilerine ürünü piyasaya sürmeden önce denemelerini rica etselerdi, ne kadar çok para, zaman ve utançtan tasarruf edeceklerdi bir düşünün.
Bu dünya üzerinde yaşayan, herhangi bir zamanda eleştiri almamış başarılı bir insan yoktur. Bir projeye veya iş girişimine kalkışacaksanız, olumsuz geri bildirim için hazırlıklı olmanız gerekir. Bununla birlikte, eleştirileri nasıl kabul edeceğinizi bildiğiniz sürece, eleştirilerin sizi geri çekmesi gerekmez. Aslında, şimdiye kadar aldığınız en iyi hediye olabilir!
Elif Dönertaş
Proje Yönetimi Okulu Blog Yazarı
