Size bir şey sorulduğunda kendinizi hayır demekte zorlandığınız zamanlarda buluyor musunuz? Hayatımın çoğunda böyle hissettim ve hala hemen ‘elbette’ dememek için bu dürtüyle kavga halindeyim. Günün sonunda neden doğuştan gelen evet deme eğilimine sahip olduğumu zihinsel durumumun altında inceleyebilirim, bu basitçe benim kim olduğumun bir parçası. Bu şekilde hisseden birçok arkadaşım olduğunu biliyorum.
Hayatta bizden istenen pek çok şeye nasıl hayır dememiz gerektiğine dair çok sayıda kitap ve okuma materyali var. Çoğumuz, her zaman başkalarına yardım etmemiz gerektiğini düşündüğümüz bir şekilde büyüdük. Mümkün olduğunca her zaman başkalarına yardım eli uzatmaya istekli olmalıyız. Ve çoğumuza, iş hayatımızda ilerlemek için “ne gerekiyorsa yapmaya” ve ek sorumluluklar almaya istekli olmamız gerektiği öğretildi.
Mesleğinizin zirvesine ulaşmak için çok çalışmalısınız. Ve bu şeyler bir noktaya kadar doğrudur. Bize sorulan şeylere her zaman evet dediğimizde, tükenmişlik ve üstümüze fazla yükümlülük alma riski taşırız. Bununla birlikte kibarca ve profesyonelce nasıl hayır diyebileceğimize bir bakalım.
1.Neden her zaman evet demek iyi bir şey değildir
Her şeye ve herkese evet diyen insanlar için çok kullanılan bir terim vardır. Buna insanları memnun etmeye çalışan denir. Ve ben dünya standartlarında bir insanları memnun edendim. Elbette, istendiğinde yardımcı olmak veya gerektiğinde devreye girmek kötü değil. Problem her şeye evet dediğinizde ortaya çıkıyor.
Kısaca, hayatınızı kendiniz için değil de başkaları için yaşadığınızı fark ediyorsunuz. Herkese her zaman evet demek bazı uzun vadeli kötü sorunlara yol açabilir.
Kızgınlık
Her zaman evet demekten kaynaklanan en kötü şeylerden biri, başkalarına karşı artan bir kızgınlık duygusudur. Ödevini hiç yapmayan bir arkadaşınız yine sizden notlarınızı sorduğunda, notları ona direk verdiğinizde bu nasıl hissettiriyor?
Bir keresinde, takımımda yeni bir kişiyi eğitiyordum. Ona bir şeyi nasıl yapması gerektiğini gösterdim. Ve sonra tekrar gösterdim. Ve tekrar. Birkaç ay sonra, bu kişinin tonlarca işini öylece yaptığımı fark ettim. Çünkü tam olarak anlamadıklarını iddia ederek tekrar yardımımı istediler. Neler olduğunu farkına vardığımda, onlara kendi başlarının çaresine bakmalarının zamanının geldiğini söyledim. Kibarlığımı daha az çalışmak için mazeret olarak kullanan insanla çalışmanın kızgınlığı ile uyandım.
Mental ve Fiziksel Yorgunluk
Her zaman evet dediğimizde genelde olan başka bir şeyde mental ve fiziksel olarak yorulmamızdır. Yapılacaklar listenizdeki her şeyi kontrol etmek için uykunuzu kaybetmeniz gerekiyorsa ve bunların çoğu diğer insanlar içinse, gittikçe daha fazla yorulacaksınız.
Deneyimlerimden biliyorum, bir şeyi çok ele almaya çalıştığımda, beynimi kapatamadığımdan uyumakta zorluk çekiyorum. Kapatamam çünkü çoğu kendi hayatımı etkilemeyen, umursadığım her şey hakkında düşünmeye devam ediyorum. Bunu söylemek en azından güç.
Bu Artık Senin Hayatın Değil
Başkaları için yapmamız gerekenden fazlasını yaptığımızda, gerektiği kadar kendi hayatlarımız üzerinde çalışamayız.
Kendi hayatlarımızı yaşayamadığımız ile ilgili bir hissetme noktasına varabiliriz çünkü diğer insanların hayatlarında önemli olan şeylere çok fazla dikkat ve zaman sarf ediyoruz. Burası hiç de iyi bir yer değil.
Bunun aşırı bir örneği, bir veya bir başka sebepten kendine önem vermeyen ve başka bir kişiye önem verenler. Tabi ki, sevdiklerimizin yardımımıza ihtiyaçları olduğunda orada olmak isteriz. Bahsedilen, bir kişi uzun süre diğerleriyle ilgilenmek zorunda kaldığında, ilgilenen kişinin artık kendi hayatı yokmuş gibi hissetmesidir.
Sınırları Kaybetmek
Kibarca ve profesyonelce hayır demenin en iyi yollarından biri sınırlar koymaktır. Sınırlar, onları bir kere keşfettiğimde sevdiğim ve sonradan öğrendiğim bir şeydi, onları hayatınıza koymak çok özgürleştirici bir duygu.
Sınırlar esasen sizin istediğiniz hayat tarzını yaşamak amacıyla tasarladığınız şeylerdir. Hayatınızda belirlediğiniz bir dizi kural gibidir. Zaman zaman, duruma göre başkalarıyla paylaşırsınız.
Bazı örnekler işinizde haftalık 45 saatten fazla çalışmamayı, ya da sağlıksız bir ilişkide olmamayı içerebilir. Hayatımızda genellikle ‘bu durumu bir daha istemiyorum’ dedirten bir şey olduğunda, sınırları koymayı öğreniriz. İşte benim sınırlarımla ilgili birkaç örnek:
Birkaç yıl önce bir traktör satın aldım. Hiç vakit kaybetmeden, insanlar benden onları bir yere götürmem için yardım istemeye başladı. Elbette, ilk başta yaptım. Haftada birçok kez insanlara yardım ettiğim gibi bir noktaya geldiğinde, kamyonumla iki haftada bir ve sadece benim için uygun bir zamanda birine yardım etmeye karar verdim.
Dolu bir hayata sahip olmaktan zevk alıyorum. Bununla birlikte, hayatımın sadece günlük işimle dolu olmasını sevmiyorum. Bu nedenle, günlük işimde haftalık çalışılan saat sayısını 45 ile sınırlandırıyorum. Yaptığım şeylerin sayısı 45 saatten fazla sürüyorsa ve neredeyse her zaman sürüyorsa, her şeyden önce önemli olan şey üzerinde çalışmaya öncelik veriyorum.
Hadi şimdi akıl sağlığımızı korumak için kibarca ve profesyonelce nasıl hayır diyeceğimizi öğrenelim.
2.Kibarca ve Profesyonelce Hayır Demek
Kibarca ve profesyonelce hayır demenin anahtarı, “Hayır” ı farklı şekillerde çerçevelemek ve böylece birine garip bir şekilde bakıp sonra “yapamam” diye mırıldanmaktır.
Bir şekilde etkileşim kurduğunuz çeşitli insanlara karşı hayır demenin ve aynı zamanda diğer insanlara karşı kibar ve saygılı olmanın farklı yolları vardır.
Patronunuza
Patronunuza hayır demek korkutucu olabilir. Ve masanızda kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği yemekten hoşlanmıyorsanız, bazen patronunuza teşekkür etmezken teşekkür etmeniz gerektiği noktasına ulaşırsınız.
Patronunuza, ek iş için değerlendirilmiş olmaktan onur duyduğunuzu ancak diğer önceliklerin bunu şu anda mümkün kılmayacağını resmetmek istiyorsunuz. Şöyle bir şey:
‘Beni bu projede düşündüğünüz için çok minnettarım. Şu anda, bu hafta/ay X,Y ve Z projelerine harcamayı planlıyordum. Hatırladığım kadarıyla bunlar yüksek önceliklerdi’ .
‘Vay canına, bunu bana ilettiğin için teşekkür ederim. Şimdi X&Y projelerinde tam bir yüküm var. Bu işi bir kenara bırakıp vaktimi bu yeni projeye harcamamı mı tercih edersiniz?’
İş Arkadaşlarınıza
İş arkadaşlarıma yardım etmeyi seviyorum ve zaman zaman onların yardımından gerçekten minnettar oluyorum. Ancak, bazen şu anki iş yüküm nedeniyle onlara yardım eli uzatamıyorum. Bu durumda, mümkün olduğunca doğruluğu kendinize yakın tutmak isteyeceksiniz.
‘Liderlik etmek çok heyecan verici bir girişim Brian, çok heyecanlı olmalısın! Anketin bir parçasında yardımımı istediğin için teşekkür ederim. Doğruyu söylemek gerekirse, bu benim güçlü olduğumu düşündüğüm bir alan değil, muhtemelen işleri yavaşlatırdım. Lisa bunlarda daha iyidir ona sorabilirsin’.
‘Normalde bu tür işleri yapmayı sevdiğimi biliyorsun Beth ve bunun düzen kısmında benden yardım istemeni gerçekten takdir ediyorum. Ne yazık ki, zamanlama hiç iyi değil, patronum Mark benden gelecek hafta için ELT sunumu üzerinde çalışmamı istedi.’
Müşterilerinize
Müşterilerinize hayır demek zor olabilir. Sonuçta size ödeme yapan kişiler. Burada ki en önemli şey müşterinizin duyulduğunu ve anlaşıldığını hissetmesini sağlamaktır. Onların isteklerini veya görüşlerini tam olarak dinledikten sonra, bu konuyu başka bir açıdan nasıl ele aldığınızı onlarla paylaşın.
‘Biliyorsun Bob, söylediklerini tamamen anladım ve daha fazla katılamıyorum. Bileşik XYZ’ de ki olumlu sonuçları vurguladığımızda 36-45 yaş aralığına değineceğimizi düşünüyordum ”.
‘Karen, bu harika, bunu işaret ettiğin ve bunu ele aldığımızdan emin olmak için gündeme getirdiğin için minnettarım. Takımdaki Mandy’de bunu araştırıyor, ondan Perşembe günkü toplantımızda keşfettikleri hakkındaki düşüncelerini paylaşmasını isteyeceğim ”.
Kişisel hayatınızda
Kişisel hayatınızdaki insanlarla, hayır derken nedenini söylemek en iyisidir. Belki önceden başka bir şey planladınız ya da istemiyor olabilirsiniz. Elbette, insanların duygularına karşı saygılı olmak istersiniz; ancak daha yakın, daha kişisel ilişkilerinizde, neden hayır dediğiniz konusunda dürüst olmak en iyisidir.
Beni her zaman evet dememe yolunda tutmaya yardımcı olacak kurallarımdan biri, önemli bir iş yapmaları halinde, birine yardım etmekten her zaman mutlu olmamdır. Sonuçta, birisi hayatında ağır işi yapıyor olmalı ki benden yardım istiyor.
Bu beraberinde birçok durumu getiriyor. Büyük kızımın hiç parası olmadığından şikayet ettiğinde, ona bir bütçe yapmasında yardım etmeyi teklif ederdim. Bir zaman ve yer ayarlaması gerekirdi ve ona yardım etmekten memnuniyet duyarım. Biri benden kamyonumla bir şeyi taşımasına yardım etmemi istediğinde, elbette yardımcı olmaktan memnuniyet duyarım.- işte benim müsait olduğum zaman: Sana bahçede yardım etmemi mi istiyorsun? Elbette bunu yapabilirim. Ancak bugün müsait değilim, önceden planladığım şeyler var.
3.Sonuç
Biraz şansla, kibarca ve profesyonelce nasıl hayır demeyi öğrendiniz. Zaman zaman başkalarına yardım etmek harikadır, gerektiğinde başkalarını dikkate alabileceğimizi ve bunun tersini yapabileceğimizi bilmek güzel. Bu kendimizden daha büyük bir şeyin parçası olduğumuza ve bağlı hissetmemize yardımcı olur.
Ne yazık ki, çok fazla yardım isteğine evet demek çok kolay hale gelebilir. Bu kızgınlığa ve tükenmişliğe yol açabilir. Biri sizden yardım istediğinde, bunu gerçekten yapmak isteyip istemediğiniz ve yapabileceğiniz bir şey olup olmadığını veya kibarca ve profesyonelce hayır demenin daha iyi olup olmadığını düşünün.
Zeynep ATEŞ
Proje Yönetimi Okulu Blog Yazarı
