Türkçesi makale/deneme olarak bilinen essay özellikle üniversitede hazırlık sınıfı okuyan öğrencilerin korkulu rüyasıdır :) Ödevlerde, projelerde ya da sınavlarda sık sık karşımıza çıkan ve kesinlikle öğrenmemiz gereken bu essay nasıl yazılır, yazarken nelere dikkat edilmelidir ve genellikle yapılan hatalardır nelerdir? Essay hakkında kafanıza takılan pek çok şey olduğunu biliyorum, gelin beraber essay yazma konusunda işinize yarayacağına inandığım bazı önemli noktalara bir göz atalım :)
Essay Yazma Adımları
- Araştırma: Essaye başlarken konunuzla ilgili ciddi bir araştırma yapmanız gerekir. İnterneti faydalı bir şekilde kullanabilirsiniz, akademik veri tabanlarını inceleyebilir, kütüphaneden yararlanabilirsiniz.
- Analiz: Tezinizi açık ve net bir şekilde tanımlamalı ve sebep ve kanıtlarınızın tamamını yazmalısınız. Kurduğunuz mantığın güçlü ve zayıf yönlerini düzgünce araştırmalısınız.
- Beyin fırtınası: Teziniz pek çok çağrışım yapacaktır. Kendinizi, bu çağrışımlarla akla gelebilecek soru ve cevaplara hazırlamalısınız.
- Tez: Teziniz ana noktanızdır, kısa ve öz cümlelerle yazınızın nereye gideceğini okuyucuya gösterebilirsiniz.
- Taslak çizme: Yazmaya başlamadan önce essayinizi ana hatlarıyla ifade etmelisiniz. Yazınızın taslağını çıkardıktan sonra ayrıntılarıyla planlama yapabilirsiniz.
- Giriş: Evet, şimdi yazmaya başlıyoruz. Giriş kısmı; okuyucun dikkatini çekeceğiniz, konuyu öne süreceğiniz ve tezinize rehberlik edecek kısımdır. Bir anekdottan veya istatiksel verilerden bahsedebilirsiniz. Ana fikri verdiğinizden emin olmalısınız. Giriş kısmını kontrol ederken şu 3 sorunun cevabını aramalısınız:
- Tezinizi açık ve net bir şekilde ifade ettiniz mi?
- Konunuzu etkileyici bir şekilde okuyucuya tanıtabildiniz mi?
- Teziniz araştırma sorularına cevap verebiliyor mu?
- Gövde/Paragraflar: Genelde 3 paragraftan oluşan gövde kısmında her paragraf için tezinizi destekleyen tek bir fikre odaklanmalısınız. Paragraflara konu cümlesi ile başlamalı, kanıtlarla desteklemeli ve fikirlerinizi açık bir şekilde ifade etmelisiniz. Bu kısımda alıntılar yapabilir, olgulardan bahsedebilirsiniz. Gövde kısmını kontrol ederken şu 5 sorunun cevabını aramalısınız:
- Ana fikir açık ve etkili bir şekilde verildi mi?
- Temel kavram açıkça tartışıldı mı?
- Alıntı yapıldı mı?
- Argümanınız delillerle desteklendi mi?
- Bütün paragraflarda benzer bir yapı takip edildi mi?
- Sonuç: Hızlı bir özet cümlesi, sonuç kısmında oldukça işinize yarayacaktır. Belki bir alıntı ya da ilginç bir mantık veya eylem çağrı cümlesi gibi hatırlanmaya değer bir düşünce ile essayinizi sonlandırabilirsiniz. Sonuç kısmını kontrol ederken şu 4 sorunun cevabını aramalısınız:
- Argümanınızı özetlediniz mi?
- Tezinizi yeniden ifade ettiniz mi?
- Geniş bağlantıları kurdunuz mu?
- Gövde kısmından sonuca bir akış sağlayabildiniz mi?
- Kaynakça/Referanslar: Gövde kısmında kullanmış olduğunuz tüm alıntılar doğru ve eksiksiz bir şekilde yer almalıdır. Detaylı kaynaklarınız, bu kısımda listelenebilir. Bu kısımda şu 3 sorunun cevabını aramalısınız:
- Bütün alıntılarınızı yazdınız mı?
- Referans ve alıntılarınız düzgün bir şekilde biçimlendirilmiş mi?
- Kullandığınız kaynaklar yeterince güvenilir mi?
- Biçim/Düzenleme: Yazım ve imla hatalarını düzeltmeden, yazınızın akıcılığını kontrol etmeden, gerekli düzenlemeleri yapmadan, önemli noktalara vurgu yapmadan, resmiliği ayarlamadan, mantıklı tonlamaları yapmadan ve sezgisel diğer ayarlamaları yapmadan yazınızın bittiğini söyleyemezsiniz. Birkaç kez okuyarak kulağa nasıl geldiğine dikkat etmelisiniz. Şu sorular, düzenleme yaparken size yol gösterecektir:
- Kullandığınız dil resmi mi?
- Gereksiz kelime ve içerikleri cümlelerinizden çıkarttınız mı?
- Cümleleriniz akışı düzgün mü?
- Yazım ve noktalama hatalarını düzelttiniz mi?
- Kısaltma kullandınız mı?
- Yazınızı kontrol amaçlı okudunuz mu? (Birkaç kez okumakta fayda var :) )
Essayin Altın Kuralları
- Essayiniz yalnızca kısa bir hikayedir. Her hikaye bir çatışma ve değişiklikle ilgilidir bu nedenle essayiniz de bunlar üzerine kurulmalıdır. Essaydeki fark şudur: çatışma farklı fikirler arasında olmalıdır ve değişiklik de bu fikirleri anlatma şekliniz ile ilgilidir.
- Kendinize bunu yazarken nasıl daha çok eğlenebileceğinizi sormalısınız. Bu, kendinize sorduğunuz soruların bilinçaltınızdaki ilginç cevaplarından biri olan gizli bir numaradır :) Essayinizi yazarken motivasyonunuzu kaybetmeye başladığınızda kendinize bunu yazarken ne kadar eğleniyorum diye sormalı ve daha fazla eğlenmenin yollarını aramalısınız. Böylece motivasyonunuzu kaybetmeden güzel bir yazı ortaya koyabilirsiniz.
- Yazdığınız konu hakkında sizi şaşırtan şeyin ne olduğunu bulmalısınız. Öğretmeninizin ya da profesörünüzün neden okumak isteyeceğini düşünmek yerine bu konuda sizin ilginizi neyin çektiğini ve sizi neyin şaşırtacağını düşünmelisiniz.
- Bunalmış mı hissediyorsunuz? Standart bir essay için aslında sadece 5 tane orijinal cümle kurmanız yeterli olacaktır. Paragraflarınızı, bu 5 cümleyi destekleyecek şekilde kurabilirsiniz. Eğer gerçekten baskı altında ve bunalmış hissediyorsanız kendinizi zorlamanın anlamı yok, 5 tane orijinal cümle kurun ve onların üzerinden yazınızı ilerletin.
- Kaynaklarınız güçlü olsun. Güzel yazmaya odaklanmak yerine, herkesin kolaylıkla ulaşamayacağı kaynaklar üzerinden güzel bir araştırma yapmalısınız.
- Önce gövde kısmını, daha sonra giriş paragrafını son olarak da sonuç paragrafını yazın.
- Çoğu essay “Ne?” sorusunun, iyi essayler “Neden?” sorusunun ve en iyi essayler de “Nasıl?” sorusunun cevabını verir. Argümanınızı oluştururken sıkışmış hissedebilir ya da kelime sayısıyla mücadele etmek zorunda kalabilirsiniz. Bütün bunları bir kenara bırakın ve sadece “Neden?” sorusu üzerine odaklanın.
- Oradan oraya zıplamaktan korkmayın J Kendinize konunuzun etrafında dolaşma özgürlüğünü verin. Gerekli düzenlemeleri yaptıktan sonra, her şeyin düzgün bir biçimde sıralandığını göreceksiniz.
- Bazı kelime ve ifadeleri kullanmaktan kaçının. Örneğin; fazla samimi seslenmeler, klişeler, “şey” demek, tekrarlar…
- Wikipedia kullanabilirsiniz ama iki şartla: birincisi, arka plan araştırması için; ikincisi de kaynak bulmak için :)
Kaçınmanız Gereken Hatalar
Essay yazmak kolay bir iş değildir bu nedenle hiç hata yapmadığımızı söylemek inandırıcı olmaz herhalde :) İçerik, biçim ve yapısal hatalardan en çok yapılanları, bundan sonra yazacağınız essaylerde daha dikkatli olmanız için düzenledim. Bu listedeki hataları yapıp yapmadığınızı kontrol etmeden yazınızın bittiğini düşünmeseniz iyi edersiniz :)
İçerik Hataları
- Giriş paragrafı olmadan essay yazmak
- Bir teziniz olmadan essay yazmak
- Tezi barındıran cümlenizin fikirden yoksun olması
- Örneklerle kanıtlayamayacağınız fikirleri kullanmak
- Sonuç paragrafı olmadan essay yazmak
- İçeriğinizin gerçek konunuzu yansıtmaması ve onu geliştirmemesi
Biçim Hataları
- Kelime tekrarları
- Çok kısa veya çok uzun cümleler
- Çok fazla edilgen yapı kullanılması
- Birleştirme bağlaçlarıyla cümlelere başlanması
- Çok resmi veya çok samimi olan uygunsuz kelime ya da cümlelerin kullanılması
Yapısal Hatalar
- Cümle hataları
- Metnin yapısal bozukluğu
Kevser Ayvaz
Proje Yönetimi Okulu Blog Yazarı
