İş planı; yatırım sürecinde yaygın olarak kullanılan, planlama ve uygulama süreçlerinin bir arada ele alındığı, yatırımın verimliliği ve yapılabilirliğinin ölçüldüğü stratejik bir plandır. Firmalar kuruluş aşamasından önce pazarı tanımladığı pazar ayrıntılarını verileyerek pazar analizi yaptığı, müşteri portföyü ve büyüklüğü ile öngörülerde bulunduğu, ürünü sınıflandırdığı ve fizibilite çalışmaları gerçekleştirdiği iş planı aşamasında ilerleyen dönemlerde yapacakları çalışma ve hedeflere rehberlik edecek bir kaynak oluştururlar. Farklı kaynaklarda bir çok iş planı formatı olmasında rağmen, genel olarak kabul görmüş analizler bulunmaktadır. İş planı, girişimcinin kendisini işletmesini tanıttığı bölüm ile başlar.
İş Planı Hazırlama
Genel bilgilerin verildiği bu bölümde; girişimci daha önceki iş tecrübelerinden ve yetkinliklerinden bahseder, kurduğu/kuracağı işletmenin faaliyet konusu hakkında bilgi verir ve iş kurma sürecini anlatır. Bu bölümde önemli olan noktalar, girişimcinin doğru-tutarlı bilgiler vermesi ve işletmenin faaliyet konusu hakkında ileride belirteceği NACE kodunun uyumlu olması gerekmektedir. İkinci bölümde ise, girişimci-ortaklar ve işletme ile ilgili ayrıntılı bilgiler verilir. İşletmenin hukuki statüsü ve seçim nedeni bu bölümde verilmelidir. Şirketin hukuki statüsü seçim nedeni belirtilirken avantajlar ön plana çıkarılmalı ve hukuki statünün gelecekte getireceği yararlardan bahsedilmelidir. Ortaklık durumu ve hukuki statü arasındaki bağlantı da belirtilmelidir. İş planında karıştırılan ve en çok hatanın yapıldığı bölümlerden biri de, işletmenin vizyonu misyonunu belirttiği bölümdür. Misyon; bir şirketin neden var olduğu ve amacının ne olduğunu açıklar. Vizyon ise uzun dönemde ne durumda olacağını, hedeflerin öngörü şeklinde verilmesidir.
Üçüncü bölüm ise, pazar ve pazarlama bilgilerinin açıklandığı kısımdır. Hedeflenen pazar büyüklüğü gerçekçi olarak verilmeli, mali tablolar ve pazarlama planındaki verilerle uyuşmalıdır. Firmanın kurulacağı bölge iyi araştırılarak rakipler belirlenmeli, rakip analizinde gerçekçi kıyaslamalar yapılarak rekabet edilebilirlilik düzeyi piyasa şartlarına paralel olarak verilmelidir. Pazar analizi gerçekleştirilirken firmanın swot analizi gerçekleştirmesi de firma için de yararlı olacaktır. Firma güçlü ve zayıf yanlarını, fırsatları ve tehditleri değerlendirerek risk analizi için bir temel oluşturma fırsatına sahip olacaktır ve beklenmedik durumlara ilişkin öngörüleri daha sağlam temellerde gerçekleştirecektir. Ürün ve hizmet fiyatının oluşturulma süreci; piyasa verileri doğrultusunda gerçekleşmeli ve karşılaştırmalı örnekler vermek yararlı olacaktır. Firmanın kurulacağı bölge seçiminde, bölgenin avantajları öne çıkarılmalı, bölgede benzer sektörlerin oranı verilmeli, teşvik destek konusu bir bölge ise bu açıdan değerlendirilmelidir. Dördüncü bölümde; iş akış şeması ve firmanın organizasyonel yapısından bahsedilmeli, çalışan veya ileride çalışması planlanan personelin görev tanımı ve özellikleri net belirtilmelidir. Beşinci bölümde ise firmanın finansal tabloları ve öngörüleri değerlendirilmelidir. Başlangıç maliyetleri, makine ve teçhizat giderleri, kara geçiş noktası, başa baş noktası analizi ve özkaynak/hibe kullanımı gibi analizler bu bölümde gerçekleştirilerek, mevcut durum ve hedeflenen ekonomik durum analizi yapılmalıdır.
Genel olarak işletmeler iş planını hibe/kredi alımı gibi durumlarda hazırlamaları zorunlu olduğundan dolayı bir iş yükü olarak görmektedirler. Sağlıklı hazırlanmayan iş planları firmaların öngörü yapamamalarını, hedeflerini kontrol edememelerini ve iş akışlarını iyi yönetemedikleri görülmektedir. İş planı konusunda daha detaylı bilgi almak ve hazırladığınız iş planlarınızı gözden geçirmemizi isterseniz kurumumuz ile iletişime geçebilirsiniz.
Gökhan Turgut Ünal
