Bir şeyleri sürekli unutuyor musunuz? Hafızanızı güçlendirmek için çabalıyorsunuz ama nasıl olacağından emin değil misiniz? Bunun cevabını merak ediyorsanız, kesinlikle doğru yerdesiniz. Unutmayın bunu yapabilmek öğrenilebilecek bir beceridir. İhtiyacınız olan tek şey, hafızanızı en iyi şekilde değerlendirebilmek için doğru ezberleme tekniklerini kullanmaktır.
İnsan beyni büyüleyicidir. Mendel Kaelen insan beynini karla kaplı bir tepeyle anlatıyor;
“Beyninizi karla kaplı bir tepe olarak düşünün ve düşünceler o tepeden aşağı kayan kızaklar gibidir. Birinin tepeden aşağı inmesiyle karda bir iz ortaya çıkacaktır. Yeni bir kızak indiği her sefer, neredeyse bir mıknatıs gibi önceden var olan patikaya yola çekilir. Zamanla tepeden aşağıya başka bir yola ya da farklı bir yöne doğru kayma zorlaşır.”
Kaelen’in burada anlatmak istediği, karı düzleştirmenin yeni yollarını düşünmektir. Kaelen şuna dikkat çekiyor;
“Derinden aşınmış yollar kaybolur ve aniden kızak başka yönlere gidebilir, yeni manzaraları keşfedebilir ve kelimenin tam anlamıyla yeni yollar oluşturabilir.”
Buradaki fikir geçici olarak beyninizi yeniden canlandırmaktır. Ya da Michael Pollan’ın Fikrinizi Nasıl Değiştireceğine dair söylediği gibi;
“Kar küresini sallarsınız bütün kalıplar bozulur ama karlar yerine yerleştikçe daha sağlıklı ve oturmuş bir alan ortaya çıkar.”
Peki, beynimizi nasıl derinden aşınan bağlantıların kaybolmasına ve yeni bağlantıların oluşmasına izin vererek şekilde yeniden yapılandırabiliriz? Bunun cevabı çok basit. Aklımızdaki bilgileri saklama biçimimizi değiştirmeliyiz. Gelin birlikte bilginizi düşünme ve hatırlama şeklinizi değiştirecek 5 özel ezberleme tekniğini inceleyelim.
Hafıza Sarayı Yaratın
Saray mı? Ne demek ki bu şimdi? Aklınızdan bu çeşit sorular geçiyor olabilir. Aslında bu teknik binlerce yıldır bilinen bir hafıza geliştirme yöntemidir. Latince “method of loci” deniyor. Buradaki “loci” İngilizce’deki “location” yani “mekân.” Dolayısıyla biz buna “mekân metodu” diyebiliriz. Daha bilimsel olarak bu Loci metodu, uzamsal hafızanın kullanımıyla görselleştirmeleri kullanan bir hafıza geliştirme yöntemidir. Bilgileri hızla geri çağırabilmek için ortamınız hakkında tanıdık bilgileri kullanır. Bu, Cicero tarafından De Oratore adlı eski bir diyalogda tartışılan bir yöntemdir.
Peki bu nasıl yapılır? Ron White’ın How to Memorize Fast and Easily; Build a Memory Palace
adlı videosunda söylediği gibi;
“Hafıza sarayı dünyadaki en iyi bellek uzmanlarının en güvenilir bellek tekniklerinden biridir. Tekniğin özü, ezberlemek istediğiniz her şeyi depolamak için kafanızdaki odaları kullanmanızdır. Böylece odadaki konumları hafızanıza alırsınız ve daha sonra hatırlamak istediğiniz verileri almak için bu konumlara geri dönersiniz.”
Bu işi kolaylaştıracak 5 adım:
- adım, iyi bildiğiniz bir yer seçin. Örneğin, eviniz veya ofisiniz.
- adım, rotayı planlayın ve rotanızdaki belirli yerleri seçin. Örneğin, ön kapınız, banyo mutfağınız vb.
- adım, neyi ezberlemek istediğine karar ver. Örneğin, coğrafya, teste verilen cevaplar vb.
- adım, zihinsel bir imge ile bir veya iki öğenin yerini belirleyin ve bellek sarayınıza yerleştirin. İmgelerinizi abartın. Örneğin, onu zihninize sokmaya zorlayan çıplaklık veya çılgın görüntüler kullanın.
- adım, görüntüyü anımsatıcı hale getirin.
Bu konuda şu videoya göz atmak isteyebilirsiniz:
Anımsatıcı / Hatırlatıcı İpucu
Anımsatıcı, bilginin tutulmasına ve / veya alınmasına yardımcı olan bir hafıza aygıtıdır. Anımsatıcı yöntemi, ezberlemeyi kolaylaştırmak için uzun süreli hafızaya önceden kaydedilmiş bilgileri kullanmamıza yardımcı olarak hafızayı geliştirmek için kullanılan tekniktir. Anımsatıcılar, beynimizdeki bilgileri kodlamak için geri ipuçlarını kullanarak, bilgilerin verimli bir şekilde depolanmasını ve alınmasını sağlar. İşin püf noktası, anımsatıcıların nasıl kolayca yaratılacağını öğrenmektir.
Örneğin Youtube’da ülkeleri ezberlemek için anımsatıcıları kullanan bir video var. Memorizing Countries using Mnemonics adlı video ülkeleri ezberlemek için hafıza tekniklerini kullanıyor. Gelin videoyu inceleyelim;
- Amacınızı için şunu diyelim; Karayipler’deki ülkeleri ezberlemek için bir anımsatıcı oluşturun (yalnızca öğrenmeniz gereken ülkeler için).
- adımda haritaya bakın ve seçtiğiniz beş ülkeyi yazın mesela Küba, Jamaika, Dominik Cumhuriyeti, Haiti, Barbados.
- adımda ülkelerin baş harflerini yukarıdan aşağıya yazın:
K
J
D
H
B
- adımda bir cümle veya kelime öbeği oluşturun:
Kadir
Japonya
Doğru
Hareket
Başlamak
- Son adımda bu kelimelerden cümle oluşturun: Kadir Japonya’ya doğru harekete başladı (Küba, Jamaika, Dominik Cumhuriyeti, Haiti, Barbados).
Anımsatıcı Peg Sistemi
Artofmemory.com ‘a göre, Peg sistemi, listeleri ezberlemek için kullanılan bir tekniktir ve temsil ettikleri sayılarla ilişkilendirilmesi kolay olan kelimelerin listesini ezberleyerek yapılır. Bu nesneler sistemin “peg”leridir. Bu çağrışımların hafızaya bir kez alınması gerekir ve hafızaya alınması gereken yeni bilgilere tekrar tekrar uygulanabilir. İşin püf noktası, her sayının kafiye yapan bir anımsatıcı anahtar kelimeye sahip olduğu bir Kafiyeli Sayı Sistemi oluşturmaktır.
Peg sistemi gibi bir başka teknik ise Sayı Şekilli Sistemdir. Burada sayının şekline bağlı olarak anımsatıcı görüntüler veriyorsunuz. Bu sistemin bir örneği için aşağıdaki videoyu izleyin: Number Shape System for Memorizing Number.
Bölümlere Ayırma
Büyük bilgi parçalarını daha küçük bilgi parçalarına ayırarak hatırlamanın bir yoludur. Resmin tamamını görmek için küçük parçaları tekrar birleştirdiğimizde bilgileri hatırlama olasılığımız daha yüksektir. Chunking – A Learning Technique adlı videoda, bilgileri bölümlere ayırmanın birkaç yolu olduğunu görebiliriz.
9 basamaklı bir sayı üzerinde bu tekniği deneyelim;
- adım hatırlamak istediğimiz numara nedir?
081127882
- adım bölümleme yoluyla sayıları daha küçük parçalara bölün,
081-127-882
Ya da piyona çalmayı yeni öğrenen birisi için, piyano öğretmenleri ilk önce öğrencilere tam bir şarkıyı gösterir. Daha sonra öğrencilerinden her seferinde bir kısmını uygulamalarını isterler. Parça öğrenildikten ve beyindeki sinirsel bağlantılar kurulduktan sonra, öğrenciler bir sonraki kısmına geçerler. Tüm kısımlar ayrı ayrı çalındıktan sonra, tüm parça birleştirilir.
Bilgi Aktarımı
Bilginin aktarılması, bir alanda bir şeyi öğrenmenin ve başka bir alanda uygulamanın bir yoludur. Think of Every Desk’in yazarları Derek ve Laura Cabrera bilginin aktarılması hakkında bizi şunu söylerler;
“Bir öğrencinin yüksek bir transfer becerisi varsa, bir şeyi öğrenebilir ve sonra kendisine 10, 50 veya 100 ek şeyler öğretebilir.”
Bilgi aktarımı için iki yol vardır:
- Dikey Transfer (Uzak Transfer). İlkokulda bir şeyler öğrenmeyi ve başka bir sınıfta veya daha sonra hayatta uygulamayı düşünün.
- Yatay Transfer (Yakın Transfer). Tarihte bir kavram öğrenmeyi ve matematikte uygulamayı düşünün.
Bu teknik için adım adım ayrıntılı olarak Learn How to Learn: How to Understand and Connect Difficult Ideas Easily bu makaleyi inceleyebilirsiniz.
Sonuç
Burada tartışılan teknikleri kullanmanın anahtarı, aktif olarak bilgileri düşünmemiz gerektiğini hatırlamaktır.
Beyni ezberleme yoluyla bilgiyi kullanamazsınız. Ezberleme hakkında düşünme biçimimizi değiştirmeliyiz. Aklımızdaki “kar küresini sallamanın” bir yolunu bulmalı ya da karı düzleştirmeliyiz ki yeni öğrenme yolları yaratabilelim. Ya da Derek ve Laura Cabrera’nın işaret ettiği gibi, denkleme “Düşünme”yi eklemeliyiz; “Bilgi x Düşünme = Bilgi birikimi”.
Hafıza teknikleri ile geliştirilmesi mümkün olan insan belleğinin, sınırları belirsiz çok büyük bir depolama alanıdır. Herhangi bir hafıza tekniğinde daha iyi olmanın anahtarıysa özellikle sizin için uygun olanı bulmaktır. Ayrıca ezberleme tekniklerinin beyniniz üzerinde çift etkisi var. Birincisi, eldeki bilgiyi öğrenirsiniz ve ikincisi, zaman içinde hatırlamakta daha iyi olursunuz.
Rabia Koç
Proje Yönetimi Okulu Editörü
