Gaslighting, genellikle kötü niyetli ilişkilerde ortaya çıkan bir manipülasyon şeklidir. Bu, zorbanın veya istismarcının hedefi yanlış yönlendirerek yanlış bir anlatı yarattığı ve onların yargılarını ve gerçekliklerini sorgulamasına neden olduğu gizli bir duygusal istismar türüdür. En sonunda, gaslighting kurbanı dünya ve hatta dünya hakkındaki algılarından emin olmamaya başlayarak akıl sağlığından şüphe edecek durma gelir.
Gaslighting Nedir?
Gaslighting, “kurbanın kendi düşüncelerinin, gerçeklik algısının veya anılarının geçerliliğini sorgulamasına neden olan ve tipik olarak kafa karışıklığına, güven ve öz saygı kaybına, belirsizliğe yol açan, genellikle uzun bir süre boyunca bir kişinin duygusal veya zihinsel istikrarının faile bağımlılığına yol açan psikolojik manipülasyonudur.
Gaslighting öncelikle romantik ilişkilerde ortaya çıkar, ancak arkadaşlıkları kontrol etmede veya aile üyeleri arasında da alışılmadık bir durum değildir. Başkalarına gaslight yapan kişilerde akıl sağlığı bozuklukları olabilir. Arkadaşlarını, aile üyelerini ve hatta iş arkadaşlarını manipüle etmek için başkaları üzerinde güç kullanmak için bu tür duygusal istismarı kullanırlar.
Gaslighting Nasıl Yapılır?
Gaslighting, kişinin gerçeklik algısını baltalayan bir tekniktir. Birisi size gaslighting uygulamaya başladığında, kendinizi, anılarınızı, son olayları ve algıları sorgulamaya başlarsınız. Size manipülasyon yapan kişiyle iletişim kurduktan sonra, sersemlemiş hissedebilir ve sizde bir sorun olup olmadığını merak edebilirsiniz. Aslında bir şey için suçlu olduğunuzu veya çok hassas davrandığınızı düşünmeye teşvik edilebilirsiniz.
Gaslighting kafanızı karıştırabilir ve muhakemenizi, hafızanızı, öz değerinizi ve genel ruh sağlığınızı sorgulamanıza neden olabilir. Gaslighting yapan kişi psikolojik olarak gerçekliği çarpıtarak kişinin kendinden şüphe etmesine ve bunun sonucunda manipülasyon yapan kişiye bağlılığının artmasını hedefler.
Gaslighting yapan insanlar genellikle alışılmış ve patolojik yalancılardır ve sıklıkla narsist eğilimler sergilerler. Açıkça yalan söylemeleri ve asla geri adım atmamaları veya onları kandırdıklarını kanıtladığınızda bile hikayelerini değiştirmemeleri tipiktir. “Bir şeyler uyduruyorsun”, “Bu hiç olmadı” veya “Sen delisin” gibi şeyler söyleyebilirler. Örnek vermek gerekirse sevgilinizle yaptığınız ağır bir tartışma sonrası sabah partneriniz hiçbir şey olmamış gibi davranarak bu olayın yaşanmamış olduğunu iddia eder.
Gaslight yapan kişiler, başkalarına sizin hakkınızda söylentiler yayar ve dedikodu yapar. Başkalarına sizin duygusal olarak dengesiz veya “deli” göründüğünüzü incelikle söylerken, sizin için endişeleniyormuş gibi davranabilirler. Ne yazık ki, bu taktik son derece etkili olabilir ve birçok kişi hikayenin tamamını bilmeden istismarcının veya zorbanın yanında yer alır.
En Başarılı Psikolojik Testler
Ek olarak, gaslighting yapan biri size yalan söyleyebilir ve başkalarının da sizin hakkınızda aynı şeyi düşündüğünü söyleyebilir. Bu insanlar sizin hakkınızda hiçbir zaman kötü bir şey söylememiş olabilir, ancak size gaz veren kişi, sizi söylediklerine inandırmak için her türlü çabayı gösterecektir.
Duygularınızı önemsizleştirmek, size manipülasyon yapan kişinin üzerinizde güç kazanmasına izin verir. “Sakin ol”, “Aşırı tepki veriyorsun” veya “Neden bu kadar hassassın?” gibi ifadeler kullanabilirler. Tüm bu ifadeler, nasıl hissettiğinizi veya ne düşündüğünüzü en aza indirir ve yanıldığınızı iletir.
Suçlama başka bir yaygın gaslighting taktiğidir. Yaptığınız her tartışma, meydana gelen bir şey için suçlayacağınız yere bir şekilde saptırılmıştır. İstismarcının davranışının size nasıl hissettirdiğini tartışmaya çalıştığınızda bile, konuşmayı çarpıtarak onların kötü davranışlarının sebebinin siz olup olmadığınızı sorgulamaya başlayabilirsiniz. Örneğin, siz farklı davranırsanız size eskisi gibi davranmayacaklarını iddia edebilirler.
Gaslighting Teknikleri
Zorbalık ve duygusal tacizde bulunan insanlar, yanlış bir şey yaptıklarını inkar etmekle ünlüdür. Bunu, kötü seçimlerinin sorumluluğunu almaktan kaçınmak için yaparlar. Bu inkar, gaslighting mağdurunu görülmediği, duyulmadığı ve onlar üzerindeki etkisinin hiç önemi yokmuş gibi hissetmesine neden olabilir. Bu taktik aynı zamanda kurbanın zorbalıktan veya tacizden kurtulmasını veya iyileşmesini çok zorlaştırır.
Bazen, kendisine seslenildiğinde veya sorgulandığında, gaslight yapan bir kişi durumu yumuşatmak için kibar ve sevgi dolu sözler kullanır. “Seni ne kadar sevdiğimi biliyorsun. Seni asla kasten incitmem. ” Bu sözler duymak istediğiniz şeyler olabilir, ancak özellikle aynı davranış tekrarlanıyorsa gerçek dışıdırlar. kişinin incitici davranışlarının sorumluluğundan veya sonuçlarından kaçmasına olanak tanır.
Gaslight yapan bir kişi, hikayeleri kendi lehlerine olacak şekilde yeniden anlatma eğilimindedir. Örneğin, eşiniz sizi duvara ittiyse ve bunu daha sonra tartışıyorsanız, hikayeyi çarpıtarak tökezlediğinizi ve sizi sabitlemeye çalıştıklarını söyleyebilirler, bu da sizin duvara düşmenize neden oldu. Olanlarla ilgili hafızanızdan şüphe etmeye başlayabilirsiniz.
Gaslighting Adını Nereden Aldı?
Gaslighting terimi, Amerika’da “Angel Street” olarak bilinen ve daha sonra Alfred Hitchcock’un “Gas Light” filmine dönüşen Patrick Hamilton’ın 1938 tarihli bir oyunundan gelmektedir.
Gerilim filminde, manipülatif bir koca, bir gaz lambasının alevini yavaş ve istikrarlı bir şekilde kısmak da dahil olmak üzere, çevresinde ince basit değişiklikler yaparak karısına aklını kaybettiğini düşündürmeye çalışır. Sadece çevresini bozmakla ve onu deli olduğuna inandırmakla kalmaz, aynı zamanda onu ailesinden ve arkadaşlarından kopararak taciz eder ve kontrol eder.
Sonuç olarak, kadın kendini, duygularını, algılarını ve anılarını sorgulamaya başlar. Ek olarak, kendini nevrotik, aşırı duyarlı ve kontrolden çıkmış hisseder- ki bu da gaslighting’in amacıdır – hedefin kendini dengesiz ve neyin doğru neyin yanlış olduğundan emin olmamasını sağlamaktır.
Bu film, manipülatif insanların kullandığı kontrol edici ve toksik eylemlerin doğru bir tasviri olduğu için, psikologlar ve danışmanlar bu tür duygusal istismarcı davranışları “gaslighting” olarak etiketlemeye başladılar.
Gaslighting Nasıl Önlenir?
Bir ilişkide gaslighting yaşıyorsanız, kendinizi korumak için atabileceğiniz bazı adımlar vardır. Yapabileceğiniz şeyler şunları içerebilir.
Biraz uzaklaşın: Gaslighting’in uyandırabileceği yoğun duygulardan bir adım geri çekilmek faydalı olabilir. Durumu fiziksel olarak terk etmek yardımcı olabilir, ancak derin nefes alma veya topraklama egzersizleri gibi bazı gevşeme tekniklerini kullanmayı da deneyebilirsiniz. Unutmayın size manipülasyon yapan bir ruh hastasından hemen aniden şiddetli bir şekilde ayrılmak karşı tarafın daha çok nefretini kazanacaktır.
Kanıtları saklayın: Gaslighting kendinizi sorgulamanıza neden olabileceğinden, deneyimlerinizin kanıtlarını korumaya çalışın. Bir günlük tutun, metin konuşmalarını kaydedin veya e-postaları saklayın, böylece daha sonra onlara bakabilir ve kendinize şüphe duymamanız veya kendinizi sorgulamamanız gerektiğini hatırlatabilirsiniz.
Sınırları belirleyin: Sınırlar, başkalarına bir ilişkide neyi kabul etmeye istekli olduğunuzu söyler. Karşınızdaki kişinin sizin söyleyeceklerinizi önemsizleştirme veya reddetme gibi eylemlerde bulunmasına izin vermeyeceğinizi açıkça belirtin.
Dışarıdan bir bakış açısı edinin: Bir arkadaşınızla veya aile üyenizle neler yaşadığınız hakkında konuşun. Başka bir kişinin bakış açısına sahip olmak, durumu sizin için daha net hale getirmeye yardımcı olabilir.
İlişkiyi sonlandırın: Zor olabilse de, sizi defalarca gaza getiren biriyle ilişkiyi bitirmek, genellikle istismarı sona erdirmenin en etkili yoludur.
Profesyonel yardım alın: Kendinizden şüphe etmeye başladığınızda psikolog ve psikiyatristten yardım almanız süreci atlatmanızı kolaylaştıracaktır. Can güvenliğiniz ile ilgili bir endişe duyuyorsanız bunu mutlaka güvenlik birimleri ile paylaşın.
