Yer kabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin yer yüzeyini sarsma olayına “Deprem” denir. Deprem, insanın hareketsiz kabul ettiği ve güvenle ayağını bastığı toprağı yerinden oynatabilecek ve üzerinde bulunan tüm yapılarda hasar bırakıp, can kaybına sebep olabilecek güçte bir doğa olayıdır. Deprem, dünyamızın gerçeklerinden biridir ve maalesef öngöremeyiz. Durum böyleyken bize düşen gerekli önlemleri alıp depremle birlikte yaşamayı öğrenmektir.
Şimdi sizinle birlikte deprem öncesinde, deprem anında ve deprem sonrasında yapmanız gerekenlere bakalım.
- Deprem Öncesinde Yapılması Gereken Hazırlıklar
- Benim başıma gelmez düşüncesinden vazgeçin.
Eğitimlere katılın, hareketlerinizi refleksleştirin, hazırlıklarınızı ertelemeyin.
- Evinizin depreme dayanıklı olduğundan emin olun.
İzmir Bayraklı’da çöken binalar bir kez daha gösterdi ki başta 3 büyük şehir olmak üzere Türkiye’nin her ili ve ilçesinde depreme yönelik çalışmanın yapılması gerekmektedir. Siz de belediyenize ya da bu faaliyetleri yürüten özel firmalara gidip evinizin depreme ne kadar dayanıklı olduğunu öğrenebilirsiniz. Aksi halde depremin er ya da geç geleceğini bilerek güvenli olamayan binalarda oturmaya devam etmenin, kendinizin ve ailenizin canı ile kumar oynamaktan hiçbir farkı yoktur.
- Evinizde tehlike avı yapın.
Tehlike arz eden, üzerinize düşebilecek mobilyaları sabitleyin, yerini değiştirin. Üst dolaplara ağır eşyalar koymayın ve dolaplarınıza kilitli kapak, camlarınıza cam filmi taktırın. Yatağınızı iç duvara dayayın ve mümkün olduğunca camdan uzakta tutun.
- Yattığınız yerin yakınında fener, ayakkabı, düdük ve su buldurun.
Acil bir durumda kolayca erişebileceğiniz bir yere koymaya dikkat edin.
- Afet çantanızı hazırlayın.
Afet çantanızın içine sizi birkaç gün idare edecek kadar su ve kuru gıda (bisküvi gibi), battaniye, mevsimine göre bir kat kıyafet, bir miktar para, kişisel ilaçlar, düdük, el feneri koyun. İlk yardım çantanızı yılda iki kere gibi sıklıkla düzenleyin. Ayrıca çantanızı acil bir durumda kolayca erişebileceğiniz çıkışa yakın bir yere koyun.
- Haberleşme planı yapın.
Bir deprem durumunda ilk olarak elektrik ve haberleşme ağı kesilecektir. Bu durumda annenizle, eşinizle ya da çocuğunuzla iletişim kurmanız çok zorlaşacaktır. Ortak bir yer belirleyin ve birbirinizi orada bekleyin. Trafik sıkışacağı için birbirinize gitmeye çalışmak yerine ortak bir alanda buluşun. Ayrıca şehir dışında oturan ortak bir tanıdığınıza karar verin. Böylelikle hem annenize hem eşinize hem kardeşinize ulaşmaya çalışmak yerine karar verdiğiniz kişiyi arayıp hem iyi olduğunuzu bildirebilir hem de yakınlarınızın hepsi hakkında bilgi alabilirsiniz. Eğer çocuğunuz varsa mutlaka okuluyla konuşup acil bir durumda çocuğunuzun okuldan ayrılmasına izin vermemelerini sağlayın. Siz onu okuldan almaya gidene kadar öğretmenleriyle okulda beklemesi buluşmanızı kolaylaştıracaktır. Okulun bir deprem planı olduğundan emin olun.
- Deprem Sırasında Yapılması Gerekenler
Deprem Sırasında
- Daha önce öğrendiğiniz pozisyonları unutun. Olduğunuz yere en yakın ve güvenli noktada cenin pozisyonu alın.
Eğer çocuğunuz varsa sırtı size dönük olacak şekilde onunda kucağınızda cenin pozisyonu almasını sağlayın. Eğer yüzü size dönük olursa o panik ve korku anında çok fazla bastırıp nefessiz kalmasına sebep olabilirsiniz. Bu pozisyonda hem iç organlarınızı hem omurganızı hem de kafatasınızı korumuş olursunuz. Bu hareketi sık sık tekrar edin ve refleksleştirin. Kendinizi üzerinize düşebilecek eşyalardan koruyun. Eğer mümkünse tozdan ve kırılan parçalardan etkilenmemek için ağzınızı ve gözlerinizi kapatın.
- Sarsıntı bitene kadar bulunduğunuz yeri değiştirmeyin, hareket etmemeye çalışın. Sakin kalın, panik yapmayın.
Burada izlemeniz ve asla örnek almamanız için kısa bir video bırakıyorum.
- Sarsıntı bitiminde vücudunuzda bir yaralanma olup olmadığını ellerinizle ve gözlerinizle kontrol edin.
Enkaz altında kaldıysanız
- Enerjinizi koruyun ve tasarruflu kullanın.
Rastgele bağırıp enerjinizi boşa harcamayın. Zira arama kurtarma ekiplerinin sizi bulması uzun zaman alabilir.
- Sakin kalmaya çalışın.
Nefes alıp verirken bir ritim tutturmaya çalışın. Paniğinizi kontrol etmek için kendinize telkinler verin. Sizi mutlu eden bir anın hayalini kurmaya çalışın.
- Dışarıdan gelen sesleri dinleyin ve cevap vermeye çalışın.
Eğer dışarıda bir ses duyduysanız ses çıkaracak bir cisimle belli bir ritimle beton bloklara ses çıkaracak bir cisimle vurarak sesinizi duyurmaya çalışın.
- Eğer çok yakınınızda bir çıkış yoksa mutlaka arama kurtarma ekiplerinin sizi kurtarmasını bekleyin, hareket etmeye çalışmayın.
- Enkazdan çıkarılan kişilere asla SU ve yiyecek vermeyin.
Tahliye Sırasında
- Tahliye için en yakın acil çıkış kapısına yönelin. En kısa sürede dikkatli ve hızlı bir şekilde binayı terk edin.
- Eğer yaralanmış arkadaşlarınız varsa yardım edin veya tahliye ekibine bilgi verin. Toplanma alanınıza gidin ve sayıma yardımcı olun.
- Deprem Sonrasında Yapılması Gerekenler
- Durumunuzu kontrol edin.
Ellerinizle vücudunuzu muayene edin. Kırılan ve kesilen parçalardan zarar görmemek için mümkünse ayakkabılarınızı giyin.
- Yakınlarınızın durumunu kontrol edin.
Eğer ağır yaralı biri varsa asla hareket ettirmeyin.
- Artçı depremler olabilir. Binayı hızlı ve dikkatli bir şekilde terk edin.
Binayı terk ederken asla asansör kullanmayın. Binada ilk çöken yerler balkon ve merdivenlerdir. Tahliye sırasında acil çıkışı kullanın. Eğer görüşünüz yoksa mutlaka el feneri kullanın. Yetkililer onay vermeden asla binaya geri dönmeyin.
Son olarak şüphelendiğiniz bir durum varsa mutlaka gerekli kontrolleri yaptırın, önlemlerinizi alın, eğitimler alın. Felaketin kapınızı çalmasını beklemeyin. Unutmayın deprem bir afettir, afeti felakete çeviren insanoğludur.
Gamze Sevdik
Proje Yönetimi Okulu Blog Yazarı
