Son günlerin en çok konuşulan konularından biriydi Birleşik Krallık’ın referandumu: Avrupa Birliği’nde kalalım mı, Avrupa Birliği’nden çıkalım mı? 24 Haziran 2016 Cuma günü açıklanan referandum sonuçlarına göre Birleşik Krallık Avrupa Birliği’nden %51.9 oran ile ayrılma kararı aldı. Dünya’da hem ekonomik hem politik anlamda deprem etkisi yaratan bu sonucun bundan sonraki dönemde hem Avrupa Birliği hem Birleşik Krallığı’n durumuna ilişkin bir çok senaryoyu barındırıyor. Bu yazıda Brexit’in ne olduğunu, sonuçlara ilişkin istatistikleri ve bundan sonra siyaset sahnesinin ne şekilde etkilenebileceğiniz bu yazımızda sizler için 10 başlık altında topladık. İşte Brexit hakkında bilmeniz gerekenler!
1.Brexit Nedir
Brexit, ‘Br’itain ve ‘Exit’ kelimelerinin birleşiminden oluşur. Süreç olarak İngiltere başta Birleşik Krallık ülkelerinin Avrupa Birliği’nden ayrılmasına tekabül eder. İngiltere başbakanı David Cameron ve birçok ünlü isminde açıkça propagandasını yaptığı ‘Remain’ ya da eski Londra belediye başkanı aynı zamanda Osmanlı torunu olduğu da söylenen Boris Johnson tarafından desteklenen ‘Leave’ in oylandığı referandum sonuçları 24 Haziran 2016 Cuma günü açıklandı. Sonuçlara göre %51.9 ile ayrılma kararı çıktı. Referandum kararı siyasi olarak bağlayıcı olmasa dahi İngiltere gibi demokratik bir ülkeden halkının isteğine uygun hareket etmesi bekleniyor.
2.Referandum Sonuçları Nasıl?
Genel itibariyle %51.9 ayrılmak, %48.1 ise kalmak istemiştir. Ancak bu oran yaş ve bölge dağılımlarına göre değişkenlik göstermektedir. İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda %60 civarı oranlarla ve özellikle 18-24 yaş grubundaki gençler kalmayı yeğlemiştir. Ancak belirtmeliyiz ki genç kesim, hayatlarını böylesine etkileyecek bir kararın yaşlı bireyler tarafından verilmiş sayılmasına oldukça öfkeliler.
3.Brexit’in Amacı Neydi?
Brexit, AB’den ayrılmak isteyenlerin başlattığı bir süreçtir. Sözkonusu kesmin AB’den ayrılmak isteme sebebi ise şöyle açıklanabilir: Avrupa, İngiltere ile doğrudan ilgili olmayan geçirdiği süreçler sebebi ile ekonomik ve siyasi anlamda zor durumdadır. Normal koşullarda İngiltere’nin üzerindeki ekonomik yük çok daha az olabilecekken AB’nin ekonomisine ortak olduğundan üzerindeki yük artmaktadır. Bu görüşü savunanlar azımsanmayacak sayıda olsa da genel görüşün AB’ye bağlı kalmaktan yana olması bekleniyordu. Ancak süreçte mülteci sorunu gibi durumlar da etkendi. Suriye İç Savaşı sonrası Avrupa’ya gelen mülteci akını ve AB’nin buna tam olarak engel olmaması İngiltere’yi bir AB üyesi ülke olarak rahatsız etmiş olmalı ki bu yükü AB ile paylaşmak istemediler. AB’nin geçtiğimiz yıllarda yürütttüğü politikalar ve elle tutulur adımlarda bulunamamaları ve Brexit sürecinde de herhangi bir önleyici etkide bulunmadıkları için süreç hız kazandı.
4.İngiltere Başbakanı David Cameron İstifa Mı Ediyor?
İngiltere’nin Avrupa Birliği’ne üye olarak kalmasını savunan Muhafazakar Parti Başkanı İngiltere Başbakanı David Cameron Ekim ayından itibaren görevinden ayrılacağını açıkladı. Referandum sonrası konuşmalarından birinde ‘’İngiltere’nin geleceğinin yeni başbakan ile yeni döneminde çok da parlak görünmediğini belirten Cameron’ının ardından yeni başbakanın kim olacağı merak ediliyor. Bu süreçte aksi propaganda yapması ile bilinen Londra eski belediye başkanı Boris Johnson(Dedesinin Osmanlı’dan İngiltere’ye göç etmiş olduğu ve Osmanlı kökenlerinin olduğu söylenir) en olası isimlerden gözüküyor.
5.Brexit Dünyada Ekonomiyi Nasıl Etkiledi?
Geçtiğimiz günlerde 4.63 civarında seyreden İngiliz sterlini referandum sonuçlarının açıklamasıyla beraber 4.01’i gördü. 1985 yılından beri ilk defa bu denli düşüşe tanıklık eden Pound birçok insanı şaşırtsa da İngiltere’nin bu durumdan kurtulup yeniden güçlü ekonomisine devam etmesi bekleniyor. Özellikle de ‘’İngiltere 2 dünya savaşını kazanmış ülke, AB’siz mi başa çıkamaz?’’ şeklinde yapılan görüşler de İngiltere vatandaşlarının İngiltere ekonomisine güvendiklerini kanıtlar nitelikte.
Referandum sonuçları ile tek değişik İngiliz Sterlini’nde olmadı. Dolar saatler içerisinde 2.85’ten 2.99’a çıkmasıyla tarihi bir yükselişe tanıdıklık ederken Euro da büyük oranda değer kaybetti. Gün kimilerince ‘’Black Friday’’(Kara Cuma) olarak nitelendirildi.
6.AB Başta Olmak Üzere Gelen Tepkiler Nasıl?
Sonuçların açıklanmasının kısa bir süre ardından Hollanda, Fransa ve İtalya’da da aşırı sağcılar referandum çağrısında bulundu. Bu olayla beraber AB’ye ikinci bir darbe gelmiş oldu. AB’nin kurucu altı ülkesinin dışişleri bakanları İngiltere’nin AB’den ayrılma konusundakii kararı görüşmek üzere Berlin’de olağanüstü toplandı.
7.Birleşik Krallık (İngiltere, İskoçya, Galler, Kuzey İrlanda) Referandum Sonuçlarını Nasıl Değerlendiriyor?
%51.9 AB’den ayrılma kararı çıkmasına karşın %60 civarlarında oranlar ile AB’ye bağlı kalmaktan yana olan İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda isyan etti. Referandum sonuçları itibariyle İngiltere genelinin kararına uymak zorunda kalan bu ülkeler Birleşik Krallık ile bağları sorgulama aşamasındalar. Bir diğer tepki ise İngiltere’nin genç kesmindendi. Yaş dağılımlarına göre bakıldığında özellikle yaşlı kesmin büyük oranda ayrılma oyu vermesine karşın AB’ye bağlı kalmak isteyen gençler sonuçlara karşı çıktı ve yeniden yani ikinci bir referandum yapılması için imza kampanyası başlattı. Milyonları geçen imza sayısına karşın imza kampanyasının sahtecilik ile lekelenmesi ise ikinci bir referandum yapılması ihtimaline gölge düşürüyor. Ülke genelinde dikkat çeken başka bir detay ise şu şekilde: Google’da yapılan araştırmalar incelendiğinde referandum sonuçlarının açıklandığı Cuma günü İngilizler tarafından en çok araştırılanların AB’nin ne olduğuna ve AB üyesi olan İrlanda pasaportunun nasıl edineleceğine ilişkindi.
8.Avrupa Birliği’nin Akıbeti Ne Olacak?
İngiltere’nin ayrılma kararı vermesi ve Hollanda, Fransa, İtalya gibi diğer Avrupa ülkelerinde de referandum istemlerinin yapılması AB’nin otoritesini sorgulanır hale getirdi. Yakın zamanda müzakerelere başlanacak olsa da süreç ile alakalı kimse net bir yorum yapamıyor. Nitekim sürecin 2 ila 10 yıl arasında sürmesi bekleniyor. Öte yandan ticari anlamda bir daralma gözlemlenebilir.
9.Birleşik Krallığın akıbeti ne olacak?
İskoç yetkililer referandum kararı sonrası Birleşik Krallık’tan ayrılmaya yönelik bir kez daha referandum yapacaklarını söylediler. İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’dan gelen tepkiler ile beraber Birleşik Krallık’ta da ayrılık sinyalleri çalsa da İngiltere’nin çoğunluğu Birleşik Krallık’ın AB’siz de güçlü olabileceği kanaatinde. Ekonomik anlamda sarsılmalar olası da görünse zamanla atlatacağına inanılıyor ve ‘’2 tane Dünya Savaşını kazanan ülke bunun üstesinden de gelir’’ görüşü yayılmaya devam ediyor. İngiliz Merkez Bankası’nın da hareketiyle ekonomik durum düşüşünden kurtulup düzelebilir gibi dursa da siyasi açıdan durum daha kritik.
10.Brexit, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne adaylık sürecini nasıl etkiler?
Sandıktan ‘’Remain’’ de çıksa ‘’Leave’’ de çıksa Türkiye süreçten etkilenecekti ancak İngiltere’nin AB’den ayrılması Türkiye’nin durumunu daha riskli hale getirdi. Temel olarak ortaya atılan 2 tahmin var: Ya AB Türkiye’yi yalnızlaştırma politikasına devam edecek ya da İngilizlerin AB’den ayrılması bir fırsata dönüşüp Türkiye’nin AB’ye katılım süreci kolaylaşacak. Ancak bu ikinci ihtimal çok olası görünmüyor. Nitekim, başka devletlerin de bu şok dalgası ile AB’den ayrılmaya ilişkin referandum yapma ve halkın olumlu yanıt vermesi durumunda AB’nin varlığı tehlikeye girdiğinden dolayı, bırakın Türkiye’nin AB’ye girmesini, bu hem göçmen politikaları konusunda hem de ekonomik açıdan Türkiye’yi daha sıkıntılı duruma sokacaktır.
İlayda Bal
Proje Yönetimi Okulu Blog Yazarı
