Geçtiğimiz Sene Gerçekleşen En Şok Edici 25 Bilimsel Gelişme
Bilim insanları geçen sene birçok şok edici keşiflerde, buluşlarda bulundurlar. Her gün sosyal medyada ve haber bültenlerinde gördüklerimiz dünyada işlerin bir hayli bozuk olduğunu düşünmemize neden olsa da işler o kadar da kötü değil. Aslında bugün dünya daha önce hiç olmadığı kadar gelişmiş, güvenli, zengin ve sakin. Bugün sahip olduğumuz rahatlık ise son yıllarda gerçekleşen teknolojik ilerlemelerin ve bilimsel keşiflerin, buluşların bir sonucu. İşte bunlar da geçen sene gerçekleşen en şok edici gelişmeler!
25. Sonsuz Depolama
Hayır kıyafetleriniz için değil. Verileriniz için. Bildiğiniz gibi mürekkep uçar. Belki de ilk defa duyacaksanız ama evet bilgisayarlarınızın hafızası da uçar. Ne de olsa farklı şekillerde depolanan bir kaç elektriksel uyarımdan ibaretler. Southampton Üniversitesi’ndeki bilim insanları, özel bir cam tipinde veri depolamanın bir yöntemini buldular. Bu yöntem verilerin 13 milyar yıl boyunca hayatta kalmasına olanak sağlıyor. 13 milyar! Neredeyse Evren’in yaşı kadar…
24. 2016 HO3
2016 HO3, Dünya’nın ikinci Ay’ının adı. Doğru duydunuz! NASA Dünya’ya ait ikinci bir ay buldu. Yani şimdilik. 2016 HO3 uzak mesafeden Dünya’nın yörüngesinde dönüyor ve muhtemelen önümüzdeki yüz yıl içinde Dünya’nın yörüngesinden çıkacak.
23. İnsan İzleri
Bilim insanları Tanzanya’da Engare Saro isimli bir alanda yüzlerce insan ayak izi keşfettiler. Bu izler neredeyse 20 bin yıllık ve bir volkanın gölgesinde yürüyüş yapan insan gruplarına ait.
22. Klonlama&Uzun Vadeli Sağlık Sonuçları
Koyun Dolly’nin 4 klonu var (Debbie, Denise, Dianna ve Daisy) ve güzelce yaş alıyorlar oysaki Dolly dejeneratif osteoartritinden muzdaripti. Klonları ise orjinalinden daha sağlıklılar.
21. Süper Buğday
GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar) çok iyi bir üne sahip olmasa da bilim insanlarına göre çözüm onlar. Peki ama neyin çözümü? Global nüfus artışının ve besin krizinin. Aslında eğer GDO olmasaydı şuan ki dünya nüfusunun büyük bir bölümü hayatta olmayacaktı. Süper buğday ise klübe son katılan. Bu buğday fotosentez yapmada normal buğdaya göre çok daha etkili ve potansiyel mahsul çok daha fazla.
20. Dev Timsah
Tunus’ta kazı çalışmaları yapan bilim insanları Dünya’da var olmuş en büyük marin timsahın kalıntılarını buldular. Bu timsah 9 metre boya ve 3 ton ağırlığa ulaşabiliyordu.
19. Gerçek 9. Gezegen
Plüton’u daha keşfetmediğimiz dönemlerde, bilim insanları Neptün’ün ötesinde bir gezegenin olabileceğini düşünüyorlardı. (Yerçekiminin etkilerini hesaplayabiliyorlardı) İlk başta, hepimiz bu gezegenin Plüton olabileceğini düşündük ama Plüton yer çekiminin tam etkilerine tekabül etmiyordu. Zaten bir süre sonra Plüton gezegen olmaktan çıkarıldı. 2016 yılında ise Caltech’teki bilim insanları, Plüton’un çok daha uzağında neredeyse kesin olarak dokuzuncu bir gezegenin varlığını hesapladılar. Daha maddesel olarak bulunamamış olsa da hesaplar yapıldı. Eğer merak ediyorsanız, Dünya’nın 2-15 katı büyüklüğünde ve Güneş’ten 240 trilyon km uzaklıkta.
18. Karbon Yakalama
Fosil yakıtları yaktığımızda, karbondioksit atmosfere karışır ve çevreyi olumsuz etkiler. İzlandalı bilim insanları zararlı emisyonları yakalamak, onları yeraltına pompalamak ve basitçe onlardan tekrar kayalar yaratmak için bir teknik geliştirdiler.
17. Çekimsel Dalgalar
Kaliforniya’da LIGO’da çalışan bilim insanları çekimsel dalgaları belirlediler. Eğer bunlar sizi şoke etmediyse şöyle diyelim bunlar Einstein’ın izafiyet teorisiyle 1916 yılında tahmin ettiği şeyler!
16. Venüs’ün Geçmişi
NASA’lı bilim insanlarına göre Venüs’ün tahminimizden daha havalı bir geçmişi var. Milyarlarca yıldır Venüs’te okyanuslar olabilir. Venüs’teki sahilleri bir düşünün!
15. En Uzun Yaşayan Omurgalı
Bilim insanları, kayıtlara göre en uzun yaşayan omurgalı hayvanı keşfettiler: Greenland Köpekbalığı. Ortalama yaşam süresi 400 yıl! Yaşamının büyük bölümünü okyanusların dip kısımlarındaki dondurucu sularda geçiriyorlar bu da metobolizmalarını oldukça yavaşlatıyor. Belki de bu köpekbalıklarının uzun ömürlü olmasının ipuçlarını içeriyor olabilirler.
14. Felç Atlatma
Kaliforniya’da bulunan Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesindeki doktorlar ve bilim insanları kök hücre kullanarak hiç gelişme göstermeyen felç geçirmiş hastalarda iyileşme sağlayabildiler. Bazı hastalar tekerlekli sandalyelerini bir kenara atıp ayağa bile kalktı!
13. CRISPR
Dünyayı değiştiren bir sürü bilimsel buluş oldu. Bu da bir yenisi. CRISPR/Cas9 gen düzenlemesi bir süredir tıp camiasında oldukça popüler bir konuyken geçen sene Çinli doktorlar bir kanser hastasının genlerini düzenleyecek teknolojiyi gerçekten kullandılar.
12. 2^74,207,281-1
2016 yılında bilim insanları yeni bir asal sayı buldular. Şimdiye kadarki en büyük asal sayı! O kadar büyük ki tam 22,338,618 basamak. Bu buluş Büyük İnternet Mersenne Asal Araştırması sayesinde yapıldı.
11. Evrenin Boyutu
Hubble Teleskopu sayesinde NASA’daki araştırmacılar Evrenin düşündüğümüzden daha kalabalık olabileceğini hesapladılar. Aslında 10 kat daha büyük olabilir!
10. Felcin Sonunun Başlangıcı
Ohio Üniversitesi’ndeki sinir bilimciler felçli hastaların tekrar ayağa kalkmasına olanak sağlayan bir beyin implantı geliştirmeyi başardılar. 24 yaşındaki Ian Burkhart bu implantı deneyen ilk insan oldu. 6 yıldır hiç hareket edememiş olsa da şuan Guitar Hero oynayabiliyor!
9. Em Sürücüsü
Teknoloji fanlarının büyük rüyası gerçek oldu. Daha çok radyo frekansı resonant kavite iticisi olarak bilinen, itiş sağlamak için bir çeşit yakıt kullanmaktansa elektromanyetik alan kullanan teorik bir alet. Basitçe, bir şeyi ittirmeden itiş gücü yaratıyor. Ve evet, Newton’ın üçüncü yasasına da ters ( her eylemin karşıt bir tepkisi vardır). Ancak hem NASA hem de CAST (Çin Uzak Teknolojisi Akademisi) tarafından umut verici ve aynı zamanda tartışmalı denemeler yürütülüyor. Şuan hala tartışmaya açık olsa da, bazı bilim insanları bunun gerçekten mümkün olabileceğini düşünüyor!
8. Yeni Helyum Rezervleri
Evrendeki en çok bulunan ikinci element olmasına rağmen, biz Helyum’u yer altından ediniyoruz (Çünkü atmosferde çabuk kayboluyor). Geçen sene Tanzanya’da büyük bir gaz rezervinin bulunması bilim insanlarını epey heyecanlandırdı.
7. Duvarda Yürüyen Mağarabalığı
New Jersey Teknoloji Enstitüsü’ndeki bilim insanları amfibilerle (hem karada hem de denizde yaşayan canlılar) ve sürüngenlerle birçok ortak noktası olan Tayvanlı mağarabalığını keşfettiler. Bu da evrim zincirine yeni bir bağlantı demek oluyor!
6. Proxima B
Proxima B en yakınımızdaki yıldızın yörüngesinde dönen bir dış gezegen. İyi kısmı ise hayatın olabileceği ‘’tatlı kısım’’da bulunuyor. Yani belki de 5 ışık yılı uzağımızda yaşayanlar var!
5. GL-PID
Bilim insanları, organizmaların tek hücrelikten çok hücreliğe geçisine olanak sağlayan 800 milyon yıl önce eski bir GK-PID molekülünde meydana gelen ufak bir genetik mutasyonu keşfettiler. Basitçe; bugün yaşam dediğimiz şeyin var olmasına olanak sağlayan şey!
4. Bir Dinozor Tüyü
Adeta bir Jurassic Park sahnesi. Çin Jeobilim Üniversitesi’ndeki paleontologlar, Burma’da bir kehribar marketinde günümüze kadar korunabilmiş bir dinozor tüyü buldular. 99 milyon yaşında!
3. Zika
Hayır, Zika virüsünün buluşundan bahsetmiyoruz. Aslında ilk olarak 1940’lı yıllarda Uganda’da tanıştık bu virüsle. Bizim bahsettiğimiz Zika’nın mikrosefali ve diğer doğum kusurlarına neden olması. Zika’yı neredeyse 70 yıldır tanıyıp da hakkında çok az şey bilmemiz çılgınca. Neden ama? Çünkü onun sadece Uganda’da bir kaç bölgede sınırlı olduğunu düşünüyorduk. Salgın başlamadan önce ABD’de bu virüsü çalışan sadece 1 kişi vardı.
Not: Bazı nadir hastalıkları araştırmayı ve bütçelemeyi sağlayan savunma grupları vardır ancak Zika için bu geçerli olmadı çünkü sadece Uganda’daki fakir ve uzak yerlerdeydi. Bir kere dünyaya yayıldı mı anca o zaman hareke geçildi.
2. Dragonfly 44
Samanyolu’nun ışığının yaklaşık %1’ini emen bir galaksi. Bilim insanları Dragonfly 44’ün %99 oranında kara maddeden oluştuğunu düşünüyorlar.
1. Dikey Roket İnişleri
Bu tarz inişleri bilim kurgu filmlerinde sık sık görüyor olsanız da, gerçek hayatta roketler genellikle okyanusların dibini boyluyorlar. Elon Musk ve SpaceX sayesinde, ilk defa başarılı bir biçimde dikey roket inişi gerçekleştirildi. İnsan gerçekten hayret ediyor.
Dilay Doğru
Proje Yönetimi Okulu Blog Yazarı
