1901’den bu yana neredeyse her yıl, İsveç Akademisi, dinamitin mucidi Alfred Nobel onuruna servetinin beşte birini ilgili alanlarda çalışmalar yapanlar arasında paylaştırdı, Nobel’in vasiyetinde de dediği gibi: “Edebiyat alanında, ideal doğrultuda en seçkin çalışmayı üretmiş olan kişi” ödüle layık görüldü.
Geçtiğimiz 112 yılın en büyük yazarlarının çoğu Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldı, ancak başlangıçtan itibaren göze çarpan bazı ihmaller vardı. Leo Tolstoy 1901’de es geçilince (ödül Fransız şair Sully Prudhomme’ye gitti) o kadar kırgın davrandı ki daha sonraki adaylıkları reddetti. 1901’den sonra yaşayan ancak ödül almayan büyük yazarların listesi ağzı açık bırakacak cinsten. Tolstoy’a ek olarak, James Joyce, Virginia Woolf, Mark Twain, Joseph Conrad, Anton Çehov, Marcel Proust, Henry James, Henrik Ibsen, Émile Zola, Robert Frost, W.H. Auden, F. Scott Fitzgerald, Jorge Luis Borges ve Vladimir Nabokov listede yer alıyor.
Ancak Nobel komitesi pek çok değerli yazarı onurlandırdı ve bu yazıda yedi tanesinin konuşmalarını bir araya getirdik. Seçimlerimiz, internet ortamında İngilizce olarak bulduklarımızla sınırlandırıldı. Geleneksel olarak her yıl 10 Aralık’ta Stockholm’deki Nobel tören yemeğinde verilen kısa konuşmaların üzerinde durduk. Bertrand Russell’ın konuşmasındaki kısa alıntılar haricinde, İsveç Akademisi’ne ziyafetten farklı bir günde sunulan daha uzun Nobel konuşmalarını (tipik olarak yaklaşık 40 dakika süren) göz ardı ettik.
William Faulkner, 1949:
En çok alıntı yapılan Nobel konuşmalarıyla başlıyoruz: William Faulkner’ın etkili ve güzel olan 1949 ödülünü kabul konuşması. Aslında 1949 yılında edebiyat alanında verilen bir ödül yoktu, ancak komite 12 ay sonra Faulkner’ı “modern Amerikan romanına güçlü ve sanatsal anlamda benzersiz katkısından ötürü” ödüllendirmeye karar verdi. Faulkner konuşmasını 10 Aralık 1950’de Bertrand Russell ile aynı törende yaptı. Ne yazık ki ses, bitişten hemen önce kesiliyor. Konuşmasını takip etmek ve eksik kısmı okumak için buraya tıklayınız. Faulkner’ın konuşması sırasında birkaç kez dili sürçüyor. Daha anlaşılabilir, konuşmasının üstünden geçilmiş 1954 okumasını buradan dinleyebilirsiniz.
Bertrand Russell, 1950:
İngiliz mantıkçı ve filozof Bertrand Russell edebiyat alanında ödül kazanıp esasen diğer alanlardaki çalışmalarıyla tanınan birçok ödül sahibinden biriydi. (Kısa liste, devlet adamı Winston Churchill ve filozof Henri Bergson’u içeriyor.) Matematik ve analitik felsefeye yaptığı çığır açan katkılara ek olarak Russell, okurlar için de pek çok kitap yazdı. 1950’de Nobel komitesi “insancıl idealleri ve düşünce özgürlüğünü savunduğu farklı ve önemli yazıları”na atıfta bulundu. Aşağıda yer alan iki kısa ses kaydı, Bertrand Russell’ın 11 Aralık 1950’de yaptığı “Hangi Arzular Politik Açıdan Önemlidir?” konuşmasına aittir. Konuşma metninin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
Ernest Hemingway, 1954:
Amerikalı yazar Ernest Hemingway 1954’te “en son Yaşlı Adam ve Deniz’de ispat edilmiş anlatı sanatındaki ustalığı ve çağdaş tarzda göstermiş olduğu etki için” ödüle layık görüldü. Hemingway, 1954 yılının Aralık ayında Stockholm’e gitmek için kendini yeterince iyi hissetmiyordu, bu yüzden Amerika Birleşik Devletleri İsveç Büyükelçisi John C. Cabot’a konuşmasını onun yerine iletmesini istedi. Neyse ki, o ay içerisinde bir gün Hemingway’in konuşmasını Havana, Küba’da bir radyo istasyonunda okuduğu kayıtlara sahibiz. Konuşma metninin tamamını yeni bir pencerede açmak için buraya tıklayabilirsiniz.
![Ernest Hemingway - Nobel Prize Speech 1954 [Eng Sub]](https://i.ytimg.com/vi/AwKFsyI-CSw/hqdefault.jpg)
John Steinbeck, 1962:
Gazap Üzümleri, Fareler ve İnsanlar gibi kitapların yaratıcısı olan Amerikalı yazar John Steinbeck, “gerçekçi ve yaratıcı yazıları, sempatik mizah ve keskin sosyal algıyı bir araya getirmesi” sebebiyle 1962’de Nobel ile ödüllendirildi. Konuşmasını dinlerken metni takip etmek için buraya tıklayınız.
V.S. Naipaul, 2001:
1962’ten 2001’e hızlı bir geçiş yapıyoruz. Özgür Bir Ülkede ve Nehrin Dönemeci kitaplarının yazarı, Trinidadlı-İngiliz V.S. Naipaul tarafından verilen konuşmanın videosuna sahibiz. “Bastırılmış tarihlerin varlığını görmemizi zorunlu kılan, birleşik görüşlü anlatım tarzına ve dürüst incelemelere sahip çalışmaları için” Nobel komitesi tarafından ödüle layık görülmüştür. Ödül konuşmasının tam metni için tıklayınız.
Orhan Pamuk, 2006:
Masumiyet Müzesi ve Kar gibi kitapların sahibi Türk yazar Orhan Pamuk, ödülü 2006 yılında aldı. Nobel komitesi, İstanbullu yazara “memleketinin melankolik ruhunun arayışında, çarpışma ve kültürlerin iç içe geçmesi için yeni semboller keşfetmiştir” diyerek övgüde bulundu. Orhan Pamuk’un ödül konuşmasını okumak için buraya tıklayınız.
Mario Vargas Llosa, 2010:
Katedralde Konuşmalar ve And Dağlarında Terör gibi romanları yazan üretken, Perulu-İspanyol yazar Mario Vargas Llosa, 2010’da Nobel komitesi tarafından “iktidar yapıları ve bireyin direnişi, isyanı ve yenilgisine dair etkili imgeleri” ile anılmıştır. Bir yandan Vargas Llosa’nın konuşmasını dinlerken bir yandan da metni takip etmek için tıklayınız.
Pelin Maden
Proje Yönetimi Okulu Blog Yazarı
Kaynakça:
Springer, M. (2013, 16 Mayıs). 7 Nobel Speeches by 7 Great Writers: Hemingway, Faulkner, and More. http://www.openculture.com/2013/05/7_nobel_speeches_by_7_great_writers.html adresinden elde edildi.
